Potrzebujesz się uczyć?
Dobrze zrozumiana nauka chroni człowieka przed pychą gdyż ukazuje mu jej granice.
Albert Schweizer
Potrzebujesz wiedzy?
Wiedza jest przyjacielem, znajomym, krewnym, matką i ojcem.
Rafał Łepik
Dobrze zrozumiana nauka chroni człowieka przed pychą gdyż ukazuje mu jej granice.
Albert Schweizer
Wiedza jest przyjacielem, znajomym, krewnym, matką i ojcem.
Rafał Łepik
W IMIENIU BOŻYM BEZ BÓLU I CIERPIENIA NIE ISTNIEJEMY
1. Przypowieści Salomonowe przekazane Izraelitom, syna z przesławnego rodu Dawida, Króla nad wielkim Jeruzalem. 2. Przekazane dla uświadamiania sobie mądrości, jak i poznania jej zaleceń, bg- i dlatego by stałe się jasnymi wszelakie słowa rozumne; 3. bw- wb- dla przyjęcia pouczenia o roztropnym postępowaniu: w sprawiedliwości, w rzetelności i w prawości, 4. kjv- dla udzielenia prostaczkom przezorności, a młodzieńcom znajomości rzeczy oraz rozwagi. 5. bg- Tych, gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatczniejszy będzie. 6. kjv- Żeby zrozumieć te przypowieści, i ich wykładnię, zawarte w nich prawidła mądrości, jak i głębię zawartą w nich, musisz się skłonić ku: 7. BOJAŹNI PANA, gdyż jest ONA początkiem wszelkiego poznania, lecz kto głupi, ten gardzi mądrością i pouczeniami. 8. bt- rwd- Synu mój, słuchaj napomnień swego ojca, i nie odrzucaj również prawideł swej matki, 9. bwp- bo one są niczym wieniec powabny na Twej głowie albo łańcuch kosztowny na szyi. 10. bjw- Synu mój, jeśliby Cię nęcili grzesznicy, nie przyzwalaj im, 11. bwp- kjv- a gdy będą mówić: "Pójdźże za nami, zasadźmy się na krew, czajmy się skrycie na niewinnych (i choć nie mają pobudek by im tak czynić: 12 bwp- to żywcem chcą ich połknąć jako Szeol, bg- całkiem, jak tych zstępujących do przygotowanego dla nich dołu), 13. bwp- rwd- bo przecież może znajdziemy przy nich jakieś kosztowności, kjv- bw- bo przecież w ten sposób napełnimy swoje domy łupem, 14. pau- więc już teraz przyłącz się do nas! Będziemy równo dzielić nasze zyski!", 15. bg- Synu mój! nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi Twoje od ścieżek takich, 16. bw- gdyż ich nogi biegną do złego, śpieszą się, by przelać krew, 17. bg- zauważ, że jako do czasu na próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlatego, 18. bwp- tak również okaże się, że i ty się łudziłeś, bo oni i na krew własną czyhają, kjv- bo tacy czają się skrycie (pośród siebie) i na swoje własne życia, 19. takieć jest postępowanie każdego, kto jest chciwy na zbrodniczy zysk, beb- gdyż odbierze on życie swoim właścicielom. 20. bwp- beb- Wszakże zauważ, czy mądrość głośno nie nawołuje na ulicach, i czy jej głos nie roznosi się na placach. 21. bg- i czy w największym zgiełku nie woła, u wrót bram, i czy w miastach powieści swoje także nie opowiada, mówiąc: 22. bg- Prostacy - dokądże się kochać będziecie w naiwności? bwp- A wy szydercy - dokądże będziecie się zachwycać swoimi bezbożnymi drwinami. kjv- A wy głupcy - dokądże będziecie mieli w nienawiści obeznanie się? 23. bt- rwd- Więc (już teraz) nawróćcie się do moich napomnień - bo w ten sposób - udzielę wam ducha mojego, kjv- który umożliwi wam poznanie słów moich. 24. bg- bg- Wiedzcie też, że skoro zawsze wołałam, a wy - wszelako - odmawialiście; wyciągałam rękę swoją, a nie było nikogo, kto by baczył. 25. bg- Owszem odrzuciliście każdą radę moją, kjv- i nie było nikogo, kto by odniósł się do moich zarzutów. 26. bw- kjv- Dlatego i ja śmiać się będę (w dniu waszej niedoli), zakpię sobie z was, gdy wasz strach nadejdzie, 27. bw- asv- gdy przyjdzie na was strach jak burza, a nieszczęście przyjdzie na was jak trąba powietrzna, jv- gdy strapienie i niedola przyjdą na was, 28. bw- kjv- wtedy wzywać mnie będą, lecz ja nie odpowiem, szukać mnie będą (już nawet) o poranku, jednak mnie już nie znajdą, 29. bg- a to dlatego, iż mieli w nienawiści umiejętność, a BOJAŹNI PAŃSKIEJ nie obrali sobie za drogowskaz, 30. bg- ani przestawali na radzie mojej, ale gardzili wszelką karnością moją, 31. bwp- niech więc teraz spożywają owoc dzieł swoich, niech sycą się, ile pragną, zamiarami swymi, 32. bg- bo odstępstwo prostaków pozabija ich, web- a beztroski spokój głupich wytraci ich, 33. bg- zaś ten, kto mnie słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, jak i będzie wolny od strachu złych rzeczy.
1. bjw- Synu mój, jeśli wsłuchiwać się będziesz w pouczenia moje, a wskazania moje zechcesz gromadzić w swoim wnętrzu, 2. bb- rwd- tak, aby ucho Twoje pilnie przykładało się do mądrości, bg- rwd- i abyś zapotrzebował z serca Twego roztropności. 3. web- Tak, jeśli również będziesz się domagał objaśnień od ludzi właściwie pojmujących, jak i wytężysz głos swój na rozumiejących, 4. bg- rwd- i jeśli będziesz pragnął uzyskać ich (znajomości moich słów), jak srebra, i będziesz dążył drobiazgowo do odnalezienia objaśnień o nich wszystkich, jak skarbów skrytych: 5. beb- to wtedy BOJAŹŃ BOŻA będzie zrozumiała dla Ciebie (staniesz się wierzący w TRON PANA), a wiedza od BOGA będzie dla Ciebie do zdobycia, 6. bwp- rwd- bo tylko PAN rzeczywiście obdarza mądrością, to z wyroków ust JEGO pochodzi poznanie (zdobyta wiedza) i rozumienie jej, 7. bg- rwd- gdyż to ON kryje - dla prawych - dar wspomagania prawdziwą mądrością, bw- i JEST jako tarcza dla tych, którzy postępują uczciwie, 8. asv- rwd- a to dlatego, żeby PAN mógł ochronić ścieżki sądów sprawiedliwości, jak i zadbać o drogi świętości względem tych, co odczuwają BOJAŹŃ JEGO WEJRZENIA, 9. kjv- i wraz z nią zaczniesz zrozumieć, co to prawość, i wszelki wyrok PANA, i sprawiedliwość, ba, nawet każdą - zgodną z Prawem - ścieżkę. 10. kjv- Gdyż mądrość wtenczas zagości w Twoim sercu, a poznanie stanie się przychylne (usłużne) dla Twojej duszy. 11. Tedy przezorność pilnować Cię będzie, a rozwaga zachowa Cię, 12. bwp- broniąc Cię, przed tym byś nie zszedł na drogę zepsucia, kjv- jak i oddali Ciebie od ludzi wypowiadających przewrotne rzeczy, 13. beb- i od tych, którzy odrzekają się od jasnych ścieżek (dających się zrozumieć), na rzecz udania się drogami mroku, 14. beb- i jeszcze od tych, którzy odczuwają przyjemność z czynienia zła, tudzież podzielają frajdę ze złych zamiarów grzesznika, 15. web- bo takich, własne drogi są powykrzywiane (w jednakowych sytuacjach postępują różnie; cyganią), przez co są nieobliczalni w postępowaniu po swoich ścieżkach (tz. perwersyjni). 16. eib- To wszystko (również) wyratuje Cię od cudzej kobiety, od obcej, ubg- rwd- która uwodzi, wypowiadając gładkie, miłe pochlebstwa, 17. bg- kjv- i tej, która opuściła kompana z jej młodych lat, rwd- a na przymierze z BOGIEM (ludu jej) jest niepomna (tzn. cudzołoży). 18. bg- rwd- Dlatego już się nachyla ku śmierci dom jej, a do umarłych ścieżki takiej wiodą. 19. bjw- Wszyscy, którzy przychodzą do niej, nie wracają się, i nie utrzymają się na ścieżkach żywota. 20. bw- kjv- A przecież Ty możesz chodzić drogą dobrych i trzymać się ścieżek tych, którzy są prawi, 21. bb- ponieważ ludzie uczciwi (przestrzegający prawa) będą zamieszkiwać na ziemi (ziemi izraelitów; wszędzie gdzie prawo), a ludzie nienaganni pozostaną na niej. 22. kjv- Zaś łotrów się zgładzi na ziemi (na całej planecie), a ci, którzy gwałcą prawa, ci zostaną wykorzenieni z niej.
1. bw- Synu mój! Nie zapominaj o mojej nauce, bb- rwd- a serce Twoje niechaj dochowa nakazu mojego. 2. bg- kjv- rwd- Boć długości dni i ilość lat żywota zależą od niej, ba, nawet pokój w nich, ona to wszystko przyczynić Ci może. 3. bg- kjv- Więc (w tym względzie) niech już teraz miłosierdzie i prawda Cię nie opuszczają, rwd- zawieś sobie te wskazówki u szyi swojej, jak i utrwal te słowa na tabliczce, po czym przechowuj ją w sercu swoim. 4. kjv- ponieważ w ten sposób znajdziesz życzliwość i uznanie w spojrzeniu (ocenie), bb- tak u BOGA, jak również i u ludzi. 5. bjw- Miej tu także ufność do ZALECEŃ PANA z całego serca swego, bg- rwd- a na tym, co Ci tu dyktuje rozum Twój, nie polegaj, 6. wb- bo gdy na wszystkich Twoich drogach świadczyć o NIM będziesz, bwp- wtedy sam ON (OSOBIŚCIE) zacznie wyrównywać Twe ścieżki. 7. i nie uważaj się tu - w mniemaniu swym - że jesteś mądry, i że Twoja własna mądrość na nich wystarczy, lecz WEJRZENIA PANA się obawiaj, i dlatego odstąp od wszystkiego, co ON uznał za zło. 8. kjv- bo to (wówczas) będzie uzdrawiające dla Twego pępka, jak i szpiku Twoich kości, 9. bg- kjv- dodatkowo, gdy będziesz zawsze czcił PANA z majętności swojej, jak i z pierwocin wszystkich Twoich pomnożeń majątku, 10. bg- to wtedy gumna Twoje napełnione będą obfitością, pau- i Twoje tłocznie będą ociekać od moszczu. 11. web- Mój synu, nie gardź PAŃSKIM rygorem, również nie rezygnuj, gdy od NIEGO połajany bywasz. 12. bwp- PAN bowiem karci tych, których kocha, pau- jak ojciec syna, którego darzy życzliwością, 13. bb- rwd- i pamiętaj, że szczęśliwy jest to człowiek, który dostąpi mądrości, jak i mąż, który rozwagi nabrał. 14 Albowiem ona lepszym jest staraniem niż zabieganie o srebro, i lepsze są intraty z niej niż ze zdobytego szczerego złota. 15. bjw- beb- Albowiem mądrość cenniejsza jest niźli wszelakie klejnoty, oraz wszystkie rzeczy, które bywają pożądane, nie są porównywalne z tym, co z nią się otrzymuje, 16. bw- kjv- rwd- gdyż ona w swej prawicy trzyma liczebność dni, tudzież w jej lewicy dzierżone są: bogactwo i chwała. 17. ylt- rwd- Chodząc jej drogami spotkasz na nich życzliwość, tudzież czynienie tego, co jest zgodne z nią przyniesie Ci z sobą pokój. 18. Ona jest jako drzewo życia dla tych, którzy złożyli ufanie w niej, bwp- szczęśliwi ci wszyscy, którzy przy niej trwają. 19. kjv- Bo PAN przy pomocy mądrości potworzył ziemię, i na podobieństwo rozumu dowiódł ON zasadności istnienia niebios. 20. kjv- Przy pomocy JEGO poznania rozeszły się odmęty oraz chmury upuszczają krople. 21. kjv- Mój synu, nie pozwól wymienionym (dotychczas) zaleceniom schodzić z przed Twoich oczu, a także kontynuuj słuchania o mądrości, jak i trzymaj się rozwagi. 22. Gdyż w ten sposób one staną się życiem dla Twojej duszy, a Twój kark nie będzie się schylał na znak nieprzyzwoitości (gest ten może również oznaczać: patrzę na Ciebie "z góry [zwłaszcza w pozycji nieruchomej]", jak i wstyd, pokorę, zadumanie, smutek, "pochylenie się nad czymś tj. zainteresowanie", jak również, chęć ataku, troska), 23. wtedy to pójdziesz ufnie drogą swoją, i noga Twoja nie potknie się (na znak: strachu, niepewności, winy). 24. i ilekroć Ty będziesz układał się do snu, nie będziesz odczuwał trwogi, a gdy Ty się udasz na spoczynek, Twój sen będzie błogi, 25. kjv- jak i nie będziesz się obawiał nieoczekiwanej grozy, ani też pustoszącej burzy, gdy przyjdzie na niegodziwców. 26. ylt- Albowiem, gdy PAN stanie po Twojej stronie, to ON będzie miał w opiece Twoją stopę (przed pojmaniem). 27. beb- Dlatego, w tym względzie, nie powstrzymuj się od czynienia dobra temu, komu ono przysługuje, zawsze je wyświadczaj, gdy tylko jest ono w mocy Twojej ręki, aby tak uczynić. 28. beb- Jak i wstrzymaj się od takiego traktowania Twojego bliźniego, a mianowicie: (gdy coś od Ciebie chce dostać) nie gardź nim, mówiąc: odejdź stąd; i nie poniżaj go mówiąc: przyjdź jutro (tym samym fatygując go ponownie); i nie zwódź bliźniego mówiąc: później, gdy Ty możesz od ręki wspomóc go, 29. bg- a także nie knuj niczego złego przeciwko bliźniemu Twemu, gdy on - przy Tobie - z zaufaniem mieszka, 30. eib- jak i nie wszczynaj z nikim sporu bez powodu, gdy nie wyrządził Ci nic złego, 31. i nie zazdrość niczego (chwilowego powodzenia) mężowi gwałt czyniącemu, bb- ani sobie nie obieraj żadnej z jego dróg. 32. bg- rwd- gdyż wiarołomny jest obrzydliwością PANU, natomiast względy zachowuje dla prostolinijnych. 33. bg- Tudzież przekleństwo PAŃSKIE jest w domu niegodziwca, bjw- kjv- lecz mieszkania sprawiedliwych są błogosławione, 34. bb- rwd- bo zaprawdę ON nieomylnie kpi z butnych prześmiewców, lecz dla pokornych jest łaskawy. 35. beb- Przeto mądrzy osiągną cześć wraz z jej dziedzicznością, natomiast głupcy okryją się wstydem.
1. bjw- Słuchajcie więc Synowie pouczeń ojcowskich, zwróćcie na nie uwagę, bw- abyście się nauczyli używać rozumu, 2. bwp- bo ja Ci tu przekazuję dobrą naukę, nie odrzekajcie się prawa ojca swego (do udzielania pouczeń). 3. bw- bo, gdy i ja byłem synem mojego ojca, bwp- i jako umiłowany, jedynak mojej rodzicielki, 4. bwp- wtedy to ojciec także mnie pouczał, i tak do mnie mówił: bg- Niech pozostanie w posiadaniu - powieści moich - serce Twoje, zachowuj moje nakazy, a będziesz żył. 5. dlatego zabiegaj o mądrość, nabywaj roztropności! bw- ylt- Nie zapominaj o nich, ani się nie uchylaj od wypowiedzi ust moich, 6. bwp- rwd- jak i nie oddalaj się od mądrości, a będzie Cię osłaniać, ukochaj ją, a strzec Cię będzie! 7. bb- rwd- Boć mądrość to rzecz zasadnicza, ergo niech mądrość ma pierwszeństwo przed wszystkim (co robisz lub o co się starasz), ergo zabiegaj o mądrość zawsze, ergo nad wszytką Twą majętność - ceń sobie - pozyskiwanie za nią rozeznawania się. 8. kjv- Ceń ją wysoko, a ona wywyższy Cię, a gdy ją posiądziesz, będziesz sławny. 9. web- Ona obdarzy Twoją głowę wieńcem wdzięku, i korona splendoru będzie Ci przez nią wręczona. 10. Przeto posłuchaj, o mój Synu! Obierz sobie (za drogowskaz) moje wypowiedzi, a lat Twego żywota będzie wiele. 11. web- Więc dlatego tu i teraz, ukażę Ci drogę mądrości, i poprowadzę po ścieżkach prawości. 12. bg- Którymi gdy pójdziesz, nie będzie skrępowany chód Twój; a gdy będziesz kontynuował chód swój po nich, nie potkniesz się. 13. bwp- Ponieważ przestrzeganie – tych (zawczasu) - upomnień, o których Ci powiem, i nie odchodzenie od nich, sprawi, że staną się życiem dla Ciebie. 14. bt- i zapamiętaj sobie by nie wchodzić na ścieżkę nikczemnych, bg- jak i unikaj drogi złych ludzi. 15. bg- Unikaj jej, nie chodź po niej; uchyl się od niej, a omiń ją z daleka. 16. bg- Boć oni nie zasną, aż co złego zbroją; bwp- sen na nich nie spłynie, kjv- chyba że spowodują czyjś upadek. 17. bp- Tacy bowiem karmią się chlebem występku, eib- a przemoc piją niczym wino. 18. Natomiast ścieżka sprawiedliwych jest jak światło poranne, które im dalej, tym jaśniej świeci, aż do białego dnia. 19. Zaś droga nikczemnego jest mroczna, przeto nie wie on, kiedy się na niej o coś potknie. 20. bg- Synu mój! Słów moich pilnuj i do wypowiedzi moich nakłoń ucha swojego. 21. bt- Niech one nie schodzą Ci sprzed oczu, rwd- pilnuj ich pieczołowicie sercem swym. 22. bg- Ponieważ żywotem są tym, którzy ich przestrzegają, rwd- i dla całego ich ciała lekarstwem. 23. bjw- Więc z wszelką pilnością strzeż serca swego (przed zgorszeniem, złością, zepsuciem, kłamstwem, grzechem itp.), bo w nim znajduje się źródło wszelkich uczuć, z którego to wywodzą się wszystkie zamysły życiowe, które poweźmiesz na swoich drogach. 24. Dlatego oddal od siebie fałsz ust, jak i stroń od przewrotności warg, 25. bb- i niech oczy Twe patrzą na to, co jest dobrego przed Tobą, a powieki Twoje niechaj nie zbaczają z właściwej drogi, 26. rwd- jak i pomiarkuj kroki nóg swoich, bw- bacz na drogę po której mają stąpać Twoje nogi, i niech ona prowadzi do dobra, i niech zawsze będzie dobrze uporządkowana, 27. bw- kjv- oraz nie zbaczaj (z niej): ani na prawo, ani na lewo, owszem cofnij swoją nogę od tego, co do zła prowadzi!
1. pau- Synu mój, słuchaj uważnie tego, co Ci opowiadam tu o mądrości, oraz nakłoń ucha swego na to, co tu przekazuję Ci o rozeznawaniu się, 2. kjv- tak, abyś mógł zachować rozwagę, i aby umiejętność ta na wargach Twych była utrzymana. 3. wuj- rwd- Zauważ, że miód ma w ustach rozwiązła kobieta, i że gardła takich gładsze niż oliwa, 4. bjw- rwd- lecz koniec końców to, co pozostanie po słowach ust takiej będzie bardziej gorzkie niż zażyty piołun, i zacznie się taka posługiwać językiem jakby posługiwała się mieczem o dwóch ostrzach (chytrze, sprytnie, nieobliczalnie, podstępnie, przewrotnie itp.), 5. bg- rwd- zaś nogi takiej schodzą do śmierci, i kroki, które stawia taka do piekła zmierzają, 6. rwd- gdyż takie nie zważają na swoje ścieżki życia, drogi takich są błędne, nie rozeznasz ich, bo one same nie orientują się na nich, jak i w tym, że zeszłą na manowce. 7. bwp- rwd- Bądźcie posłuszni mnie tedy, Synowie moi, i nie poniechajcie przestrogi ust moich. 8. bb- kjv- Cofnij się od takiej na drodze swojej, a nie kieruj kroków swoich ku drzwiom domu takiej. 9. bp- abyś czci swojej nie oddał na łup niegodnemu, bw- a człowiekowi okrutnemu swoich lat, 10. bw- rwd- aby obcy nie sycił się dostatkiem z wysiłków Twoich, i aby owoce Twego trudu nie dostawały się do cudzego domu, 11. żebyś nie lamentował w ostateczne czasy Twoje, po tym, jak zmarniała czerstwość mięśni ciała Twojego. 12. I rzekłbyś: O jak miałem w nienawiści napominanie, i dlaczego serce moje wzgardziło przestrogą? 13. Jaki i: Dlaczego również nie usłuchałem głosów tych, którzy uczyli mnie i dlaczego nie uznałem z wiarygodnych tych, którzy przestrzegali mnie. 14. web- O włos, a popadłbym w całkowitą zgubę pośród rady społeczności i na zgromadzeniach jej. 15. bg- Przeto, pij wodę ze zbiornika własnego, oraz wodę płynącą ze źródła Twego! 16. i bacz na to, czy woda z Twojego źródła nie przekracza granic, i na to, czy płynąca wody nie zalewa sąsiadujących dróg (przy kanałach) i szeroko rozpostartej przestrzeni (cudzych parceli). 17. nwt-pl rwd- Niechaj ona będzie wyłącznie dla Ciebie samego, bp- a nie dla obcych wraz z Tobą. 18. wuj- Niech będzie źródło Twoje błogosławione, i wesel się nim wraz z żoną młodości Twojej: 19. pau- przemiłą jak łania, rozkoszną jak kozica, jej piersi niech upajają Cię w każdym czasie, w jej miłości zawsze znajduj ukojenie. 20. nwt-pl- Czemuż to, mój synu, miałbyś się rozkoszować obcą kobietą lub obejmować piersi cudzej. 21. bg- więc (w tym względzie) już teraz zważ na to, że przed OCZYMA PAŃSKIMI są drogi człowiecze, jak i na to, czy ON wszystkie ścieżki jego nie waży. 22. eib- Bezbożny zaś zaplącze się we własnych przewinieniach, trzymać go będą - na dobre - powrozy własnego grzechu. 23. wuj- rwd- Taki umrze: przeto że nie miał na celu karności, a w wielkości głupstwa swego oszukany przez nie będzie.
1. bw- Synu mój! Jeżeli ręczyłeś za swojego bliźniego lub jeżeli dałeś porękę za obcego, 2. bw- wb- i gdy związany jesteś przez słowa własnych ust, i gdy zobowiązałeś się mową z ust własnych, 3. bg- to uczyń tak, Synu mój!, a wyzwól się, gdyż wpadłeś w rękę bliźniego Twego; idźże, upokorz się, a usilnie nalegaj na bliźniego Twego, żeby wykonał, to za co ręczyłeś. 4. bg- kjv- Nie dawaj snu oczom Twym (w takiej sytuacji), ani drzemania powiekom Twym. 5. kjv- Broń siebie (przed taką sytuacją), jak się broni sarna przed ręką myśliwego, jak ptak przed ręką ptasznika, 6. a gdy jesteś człowiekiem leniwym, to do mrówki się udaj, bacz na drogi jej pracy, i ucz się mądrości: 7. bwp- bg- kjv- ona (przecież) nie ma żadnego przewodnika, ani nadzorcy lub przełożonego, 8. bb- rwd- a wszak póki lecie, gotuje sobie pokarm, i we żniwa potrafi zgromadzić żywność dla siebie, 9. bt- kjv- tak więc zapytuję: Jak długo (leniuchu) chcesz spać? I kiedyż ze snu się przebudzisz? 10. bw- ylt- Gdyż jeśli zapragniesz: (jeszcze trochę) więcej snu, trochę podrzemać, jeszcze choćby na chwilę założyć ręce, aby odpocząć, 11. web- to wtem własne ubóstwo zagrozi Ci jak rabuś, a niedostatek, jak mąż zbrojny. 12. Synu mój! Człowiek nikczemny i niegodziwy chodzi z fałszem na ustach, 13. to ten, który mruga szybko powiekami swoimi (nie jest szczery), taki sygnalizuje (kim jest) kręcąc stopą (manipuluje) oraz za pomocą palców zgina je u nogi wskazuje na to, iż kłamie. 14. W sercu u takiego jest przekora, taki także knuje nieustannie, jak by tu krzywdzić, czy siać swary. 15. bg- Przeto prędko przychodzi upadek na takiego, i w oka mgnieniu - bez ratunku - zostaje doprowadzony do upadku. 16. eib- A oto sześć rzeczy, które dla PANA są odpychające, br- a tych siedem budzi u NIEGO odrazę: 17. oczy wyniosłe (tj. podnoszonych z dumy, buty, pychy); język kłamliwy; ręce przelewające krew niewinną; 18. serce, które knuje zło; nogi, które się kwapią zmierzać ku złemu; 19. świadek fałszywy, który kłamie; i ten, który sieje niesnaski między braćmi. 20. bg- Synu mój! Strzeż, przestróg ojca Twego, bwp- jak i nie lekceważ sobie wskazań Twojej matki. 21. bt- bg- kjv- Z sercem swym wiąż je ustawicznie, jak i zawieś je u szyi swojej. 22. bt- rwd- Gdy idziesz, to one mają wieść Ciebie, a gdy zaśniesz, to one wtedy będą czuwać nad Tobą, bw- a gdy się obudzisz, odezwą się do Ciebie, 23. bwp- rwd- albowiem przestrogi (ojca) są niczym pochodnia, a wskazania (matki) - niczym światło z niej bijące, bw- zaś ich napomnienia ku karności, są drogą ku żywotowi. 24. bwp- bg- To one Cię uchronią od niewiasty złej, i od słodkiego języka niewiasty obcej. 25. bg- Nie pożądaj piękności takich sercem swym, bt- rwd- i mruganiem powiekami takich nie daj się złowić. 26. Albowiem w rozliczeniu za zgodzenie do siebie nierządnej kobiety, tracony jest kawałek z Twojego chleba, a co się tyczy cudzołożenia, to wiedz że, dla cudzej żony naraża się cenne życie. 27. bg- Zważ więc, czy może kto brać ogień do zanadrzy swoich, aby szaty jego nie zgorzały? 28. bg- Albo może kto chodzić po rozpalonym węglu, żeby się stopy jego nie poparzyły? 29. bwp- Tak jest też z tym, który chodzi do żony bliźniego swego, bg- nie będzie bez winy, ktokolwiek się jej dotknie. 30. eib- rwd- Zastanów się: Czy ludzie gardzą złodziejem za kradzież, gdy dopuścił się jej, będąc głodnym? 31. Lecz mimo to, gdy znaleziony zostanie, musi zwrócić siedmiokrotnie, albo (gdy nie wystarczy) całą majętność domu swego oddaje (na wyrównanie). 32. bb- ylt- Lecz ten, który się cudzołóstwa dopuści, ten jest nędznego serca, dopuszczając się tego, zatraca swoją własną duszę. 33. bjw- Pozyska razy, a i zelżywość zgromadzi sobie, bb- a piętno hańby jego nie będzie zatarte. 34. Zazdrość bowiem podsyci gniew męża, i nie ulituje się w dniu pomsty, 35. a jego gniewu nie ułagodzi żadne zadość uczynienie, i nie ustąpi, choćbyś mu ofiarowywał wiele darów.
1. Synu mój! strzeż mów moich, a nakazy moje gromadź w sobie. 2. kjv- rwd- Strzeż nakazów moich, i miej życie, a prawa mojego, pilnuj tak, jak pilnujesz źrenicy oka swego. 3. bg- wb- rwd- Uwiąż je do palców swoich, utrwal je sobie w sercu, jak się utrwala na tabliczce, 4. i powiedz do mądrości: Tyś jest moją siostrą, a roztropność przyjaciółką nazywaj, 5. ylt- co by one ochroniły Cię przed nieznaną kobietą, przed cudzą żoną, która uczyniła pochlebnym swoje zagadanie, i tak: 6. bt- ylt- razu pewnego - przez okno swojego domu, na wprost, przez kraty - sobie wyglądałem, 7. bg- wb- i dostrzegłem (wśród zwykłych przechodniów), odróżniającego się, jednego z pośród młodzieńców, niespełna rozumu, młodego mężczyznę, 8. bjw- rwd- bo przeszedł przez ulicę (przy narożniku), a wedle drogi ku domu takiej, się skierował, 9. bg- a było to, ze zmierzchem, jakoś pod wieczór, w zbliżających się ciemnościach nocnych, już w szarości ulicy, 10. i oto, dojrzałem niewiastę, wychodzącą mu na przeciw, a była odziana w nieskromny ubiór, jak i lekkiego serca (tudzież lekkich obyczajów). 11. bg- rwd- Jest podniecona i niepohamowana w mowie, bt- rwd- i we własnym domu nie ustoi noga jej, 12. bw- raz jest na ulicy, to znowu na placach, i lubi wyczekiwać przy każdym narożniku. 13. bg- I uchwyciła tego młodzieńca, i pocałowała go, i zdjąwszy wstyd z twarzy swojej, butnie mu rzekła: 14. asv- Ofiary przebłagalne - za podróż męża - zatrzymałam przy siebie, powiedz (bo nie wiem): zali dzisiejszego dnia miałam je złożyć za moje ślubowania? 15. ylt- Przeto wolałam wyjść z domu, by odszukać ciebie, usilnie szukałam twej twarzy, i teraz cię mam. 16. bw- web- Moje łoże gotowe, erv- okryłam je ozdobionym w prążki kobiercem, z przędzy z Egiptu, 17. nasyciłam swe posłanie zapachem: żywicznej mirry, drzewa aloesu i kory cynamonowej. 18. kjv- No pójdźże ze mną, upajajmy się miłością cielesną aż do poranka, znajdźmy ukojenie w miłości pomiędzy nami, 19. bg- boć męża mego w domu nie ma; gdyż wybrał się w drogę daleką (za interesami). 20. bwp- beb- Zabrał ze sobą sakwę z pieniędzmi, i wróci (dopiero) gdy znów będzie pełnia księżyca. 21. Za pomocą obszernej, gładkiej mowy spowodowała, że uległ; za pomocą pochlebstw swoich warg zmusiła go, do tego by do niej dołączył. 22. bwj- Wnet poszedł za nią, jak wół, gdy go na rzeź wiodą, i dał się jej głupio prowadzić, jak jeleń związany powrozem, 23. bt- aż mu strzała przeszyje wątrobę lub był jak wróbel, co wpada w sidło, nieświadom, że idzie o życie. 24. bg- Przeto teraz, Synowie! słuchajcie mnie, a bądźcie pilni pouczeniu ust moich. 25. bp- rwd- Niech się serca wasze nie skłaniają ku drogom takich, i nie błąkajcie się po ścieżkach takich, 26. ylt- bw- bo takie były przyczyną upadku wielu, a i liczba - wszystkich uśmierconych przez takie - jest wielka, 27. eib- gdyż droga do sypialni takich, to droga do Szeolu, i zali sypialnia takiej, nie jest komnatą śmierci.
1. Przeto uświadom sobie to, czy mądrość nie nawołuje, a zrozumienie nie opiera się na jej głosie? 2. bg- Stojąc na szczytach wysokich miejsc, przy drodze i na rozstaju drogi, 3. bg- rwd- jak i u bram, kędy się wchodzi do miasta i przy podwojach, u progu drzwi (zanim się wejdzie), wszędzie tam rozlegają się jej wołania: 4. bg- rwd- Tak, na was wołam, o Mężowie! Tak, do was - Synowie ludzcy - głos mój kieruję. 5. Zważcie nań o wy naiwni i przyjmijcie wreszcie przestrogi, a wy głupcy zacznijcie mieć orientujące się serce. 6. nbg-pl- rwd- A więc teraz słuchajcie, bo udzielam doniosłych rad, br- słuszne jest to wszystko, co wyjdzie z ust moich. 7. Zaiste moje usta wypowiedzą prawdę, ubg- lecz pozbawioną niegodziwości, której brzydzą się wargi moje. 8. asv- Wszystkie słowa moich ust są wypowiedziane dla sprawiedliwości, nie ma w nich ukrytego krętactwa albo umyślnego fałszu. 9. One wszystkie są jasne dla tego, kto ma rozeznanie, i dobre dla tych, którzy wyszukali poznanie. 10. więc zabiegaj o poznanie moich pouczeń, a nie o srebro, jak również wybierz - posiadanie wiedzy - niż złota. 11. Ponieważ posiadanie mądrości, przewyższa posiadanie kosztowności, oraz wszystkie rzeczy - które mogą być pożądane - nie są do porównania z korzyściami płynącymi ze mnie. 12. Jam jest mądrość, wybieram rozwagę na swoje miejsce goszczenia, wraz z nią umiem udzielić dobrej rady, gdyż posiadam wiedzę wraz z przezornością, 13. bt- i wiem, że BOJAŹŃ PAŃSKA to nienawiść do zła (i wraz nią nienawidzę): pychy, dumy, złych dróg, przewrotnych ust. 14. Przy mnie jest rada i powodzenie zamysłów, ja jestem roztropnością, potęga jest dzierżona wraz ze mną. 15. nbg-pl- Przez mnie władają Królowie, a rządzący ustanawiają, co jest sprawiedliwe. 16. Dzięki mnie utrzymują władcy swe rządy, a wielmożni są w łaskach, ba, nawet wszystkie osądy na ziemi są trwale uzasadniane mną (tzn. mądrością). 17. Kocham tych, którzy kochają mnie, a ci, którzy szukają mnie (usilnie), znajdą mnie. 18. asv- bw- Ze mną jest (połączone) bogactwo i poważanie, trwałe dobra i powodzenie. 19. bg- Lepszy jest owoc mój, niż złoto, niż najczystsze złoto, a plony moje lepsze, niż srebro wyborne. 20. bp- Kroczę absolutnie po drodze Sprawiedliwości i nie zbaczam ze środka ścieżek sądu, 21. bw- by tym sposobem darzyć bogactwem tych, którzy są na nich mi wiernymi, jak i by napełnić ich spichlerze płodami. 22. bwp- wb- nwt-pl- Zauważ, że to JEHOWA mnie uczynił, jako początek SWEGO WŁADANIA, jako najwcześniejsze ze SWYCH DAWNYCH DZIEŁ, nim jeszcze cokolwiek uczynił, przed wszystkimi czasy. 23. bg- kjv- Przed wiekami jestem ustanowiona, przed początkiem istnienia: pierwej niż ziemia zaistniała; 24. bg- kjv- gdy jeszcze nie było przepastnych głębin, ja już ci zrodzona byłam; gdy jeszcze nie było źródeł opływających w wody; 25. bg- kjv- i pierwej niż góry założone zostały, niż zaistniały pagórki, ja ci zaistniałam; 26. bg- gdy jeszcze BYŁ nie uczynił ziemi ani równin, ani początku prochu, czy okręgu ziemskiego; 27. bw- web- gdy BUDOWAŁ niebiosa, byłam tam; gdy ODMIERZAŁ krąg nad powierzchnią przyszłych głębin; 28. bt- web- gdy UTWIERDZAŁ obłoki powyżej; gdy źródła wielkiej otchłani stawały się silne; 29. bw- wb- gdy morzu WYZNACZAŁ granice, by wody nie przekraczały JEGO rozkazu; gdy KŁADŁ fundamenty ziemi. 30. bw- asv- Jam ci wówczas byłam u JEGO boku (jako pani robót), byłam JEGO codzienną rozkoszą, starając się - przez cały czas – wprzódy radować JEGO, i też poczułam, 31. wb- radość z nadającej się do zamieszkania JEGO ziemi, a moje spełnienie było wraz z synami ludzkimi. 32. bg- asv- Słuchajcie mnie teraz, Synowie! Albowiem błogosławieni ci, którzy strzegą dróg moich. 33. eib- rwd- Przeto wsłuchujcie się w pouczenia, przyjmujcie naukę płynącą z nich, tak abyście mogli być mądrzy, radzę, nie odrzucajcie ich! 34. bw- kjv- rwd- Bowiem błogosławiony człowiek, który mnie słucha, który czuwa dzień w dzień u moich drzwi, i ten, który strzeże mojej bramy. 35. nbg-pl- Bo kto mnie pozyskał, pozyskał życie, dostąpiwszy pierwej łaski u WIEKUISTEGO. 36. bg- kjv- Zaś ten, który grzeszy przeciwko mnie, doznaje uszczerbku na duszy; bb- a wszyscy ci, którzy odżegnują się od mnie, kochają się w śmierci.
1. beb- Mądrość zbudowała swój przybytek, do którego przystosowała siedem (par; 7 łuków z kolumnami) wykutych kolumn, po czym zasiadła przed swoimi podwojami, żeby ich pilnować,
2. kjv- ona już dokonała uboju swego bydła; ona ma zmieszane swoje wino; ona także zastawiła swój stół.
3. Ona też powysyłała (naprzód) swoje panny, i przykazała im, by nawoływały z najwyższych miejsc w mieście, polecając, by tak przemawiały:
4. bp- Kto niedoświadczony, niechaj (tutaj) zaraz przybędzie! rwd- A do tych wszystkich, co są pozbawieni rozumu, nakazała przemówić:
5. kjv- przyjdźcie, pożywcie się z chleba mojego, skosztujcie z wina, które podałam,
6. kjv- porzućcie głupotę, abyście żyli, jak i - pójdźcie dalej - moją drogą orientowania się, dlatego zrozumcie to, że:
7. ten, kto znieważył szydercę, ten spotka się z tym, że ów szyderca będzie szukał, jak by go tu upokorzyć, a ten, kto potępił niegodziwego, ten spotka się z tym, że tamten będzie mu uwłaczał.
8. bb- Dlatego nie gań niepotrzebnie szydercy, by was nie miał w nienawiści; strofuj mądrego, a będzie się kochał w tobie.
9. bjw- ubg- rwd- Zatem znajdź powód by dodać pouczeń mądremu, a mędrszym będzie; podobnie uczyńcie sprawiedliwemu, bo jeno tacy pokwapią się przyjąć pouczenie.
10. kjv- zauważ iż BOJAŹŃ PAŃSKA jest początkiem mądrości, a rozeznawać się w tym, co Święte, jest początkiem właściwego poznawania.
11. bjw- Zaiste, dzięki (tzn. mądrości) mnie rozmnożą się dni Twoje i przysporzone Ci będą lata żywota Twego,
12. bw- rwd- więc, gdy zmądrzejesz, to i Ty (osobiście) dostąpisz korzyści z mądrości, zaś jeżeli postępujesz jak szyderca, to Ty sam, będziesz cierpiał to, co żeś wyszydził.
13. A oto Pani głupoty, jest to także kobieta, lecz swarliwa, dlatego, że nie rozumie czegokolwiek, gdyż jest prostaczką.
14. bg- rwd- Taka lubi siadać siedzi okrakiem (na stołku) u progu drzwi domu swego, jak również chodzić do miejsc wysokich w mieście (by przy nich zasiąść),
15. web- i nawołuje na przechodniów (którzy idą prosto swoimi drogami), przemawiając:
16. bp- Kto niedoświadczony, niechaj tu zboczy, a do tego, komu nie dostaje rozumu, rzekła:
17. rwd- woda u mnie słodsza, bo kradziona; jak również mój chleb smaczniejszy, bo pokątnie zdobyty (ponieważ nie trzeba zań płacić lub nań zapracować).
18. Lecz zaproszeni nie wiedzą, że u niej goszczą ludzie cienie (tzn. ci którzy stracili duszę) i tego, że tych, których namówiła na gościnę, goszczą potem w otchłani Szeolu.
X
1. Przypowieści Salomonowe. Syn mądry rozwesela ojca, zaś syn głupi strapieniem jest dla swojej matki.
2. pau- Nieuczciwie zgromadzone skarby nie przynoszą pożytku, ale sprawiedliwość tu (na tym polu) ratuje od śmierci.
3. PAN nie będzie męczył ducha sprawiedliwego głodem; jednako odepchnie daleko pragnienia grzesznych.
4. Do nędzy przywodzi ręka opieszała, zaś ręka skrzętna wzbogaca.
5. bg- Kto zbiera w lecie, jest synem rozsądnym, natomiast ten, który dosypia we żniwa, jest synem przynoszącym (ojcu) wstyd.
6. eib- Błogosławieństwa spływają na głowę sprawiedliwego, lecz usta grzesznego zawsze pokrywają własny gwałt.
7. bw- kjv- Pamięć o sprawiedliwym jest błogosławiona, lecz imię nikczemnych zgnije.
8. Mądry sercem przyjmie przykazania, ale głupi - od ględzenia warg swoich - upadnie.
9. bp- Kto kroczy w niewinności, chodzi bezpiecznie, lecz krętacz - chodzący krętymi drogami - sam się zdradzi ze swoimi matactwami.
10. bg- Kto mruga okiem, przynosi frasunek, a ten, który (dodatkowo) głupio poucza (wargami swoimi) upadnie.
11. bg- asv- Usta sprawiedliwego są źródłem żywota, zaś przemoc pokrywają usta nikczemnych.
12. bjw- web- Nienawiść wzbudza swary, a miłość przebacza wszelkie występki.
13. kjv- Na wargach tego, kto posiada zrozumienie, mądrość jest do odnalezienia, a kij jest (przeznaczony) na plecy tego, kto jest pozbawiony zrozumienia.
14. eib- Mądrzy zapobiegliwie gromadzą wiedzę (o bliźnich), a usta głupca przybliżają jego własną zgubę!
15. bwp- Dla bogacza warownią jest wszystko, co posiada, zaś upadkiem biedoty, jest jej (własne) ubóstwo.
16. nbg-pl- Zarobek prawego idzie na życie, zaś dochód niegodziwego na grzech.
17. bwp- rwd- Kto napomnień karności przestrzega, kroczy drogą życia, lecz kto lekceważy sobie pouczenia, schodzi na manowce.
18. nwt-pl- Gdzie ktoś kryje nienawiść, tam są i wargi fałszywe, a ten, który rzuca oszczerstwami jest głupi.
19. bjw- W wielomówności nie będzie się bez grzechu bg- rwd- zaś ten, kto powściąga wargi swoje wykazuje się mądrością.
20. bg- Srebro wyborne to język sprawiedliwego, zaś serce bezbożnych za nic nie stoi.
21. web- Wargi szlachetnego służą za pokarm dla wielu, jednak głupi umierają z (powodu) niedostatku zrozumienia.
22. Błogosławieństwo od PANA, oto, co prawdziwie przysparza bogactwa, i nie doda ON do tego - zazwyczaj towarzyszącego - znoju.
23. bw- rwd- Raduje głupiego igranie z innymi, i tu popełnienie nikczemnego czynu, jest dla niego, niczym przyjemność - płynąca z wyboru mądrego postępowania - dla (człowieka) rozumnego.
24. To z czym (z przerażeniem) boryka się niegodziwiec, przypadnie mu w udziale; jednako sprawiedliwym przypadnie być nasyconym - w użyczeniu - tym o co się starali.
25. Jak wichury przemijają (złe czasy), tak z nimi przemijają grzesznicy, bo tylko sprawiedliwy się ostanie, gdyż sprawiedliwość jest, jak (zbudować dom na skale) niezniszczalny fundament.
26. ubg- Czym ocet dla zębów i dym dla oczu, tym jest leniwy dla tych, którzy go posyłają.
27. bg- BOJAŻŃ PAŃSKA dni przyczynia, ale lata bezbożnego ukrócone bywają.
28. Nadzieja prawego w radość się obróci, zaś oczekiwania niegodziwego sczezną.
29. To zrządzenie PAŃSKIE nakreśliło drogę, która daje potencjał ku prawym, i niszczy siewców krzywdy.
30. bt- Sprawiedliwy nie zachwieje się nigdy, zaś występni nie będą mieszkali na ziemi.
31. Człowiek sprawiedliwy za pomocą swoich ust skłania ludzi do tego, co mądre, zaś umyślnie przewrotne języki zostaną poucinane.
32. Na wargach sprawiedliwego objawia się dobra wola względem tego, co się BOGU i ludziom podoba; bw- lecz usta bezbożnych wypowiadają tylko to, co jest przewrotne.
XI
1. bg- Waga fałszywa obrzydliwością jest PANU, zaś gwichty rzetelne upodobaniem JEGO. 2. wuj- rwd- Gdzie będzie pycha, tam przyjdzie hańba, zaś pokora poprzedza przyjście mądrości. 3. bp- rwd- Uczciwość ludzi prawych kieruje nimi, przewrotność zaś prowadzi wiarołomnych do zguby. 4. br- Bogactwa na nic nie zdadzą się w dzień gniewu, rwd- natomiast sprawiedliwość wybawia od śmierci. 5. bt4- Prawość niewinnego równa mu drogę, zaś występny potyka się o - swą własną - niegodziwość. 6. bp- Sprawiedliwość prawych wyzwala ich serca, br- rwd- zaś oszustom ich własne żądze nakładają pęta. (sprawiedliwość uczy sprawiedliwości w sprawiedliwości dla sprawiedliwości w najprostszy z możliwych sposobów, samą przez się, w bezpośredni sposób, w prawdzie i poprzez nią) 7. csb- Gdy grzesznik umrze jego oczekiwania obracają się w niwecz, podobnie nadzieja złożona w bogactwie przepada. 8. bw- Sprawiedliwy zostaje wyratowany z niedoli, lub- a zamiast niego wpada weń nikczemnik. 9. Swoimi ustami - pozbawiony BOGA człowiek – próbuje niszczyć swojego sąsiada, jednak poprzez rozeznanie się na tym, co jest usprawiedliwione, sprawiedliwy wybawiony będzie. 10. Cieszy się miasto, gdy dobrze się wiedzie prawym, a głośno się wiwatuje, gdy ginie zły. 11. ubg- Dzięki błogosławieństwu prawych wznosi się miasto, lecz usta niegodziwych je burzą. 12. bp- Kto gardzi bliźnim, jest pozbawiony rozumu, bt2- lecz rozumny umie o nim milczeć. 13. Plotkarz obmawiając, zdradza tajemnice, lecz ten który jest wiernego serca, zatrzymuje - dla siebie - zawierzonej rzeczy. 14. pau- Bez trafnych zarządzeń upada naród, rwd- trwałość narodu w wystarczającej liczbie tych, których można się poradzić. 15. Złem utrapiony będzie, kto poręczy za obcego, lecz kto nie znosi zarabiania na poręczeniach, pozostaje wolny od trosk. 16. Miłościwa (ta, która jest łaskawa dla biedoty) kobieta zapewnia sobie szacunek, a mężczyzna poprzez wykorzystywanie pozycji (siły/przewagi) dominanta (pozycji dominującej nad biednymi, gdy są w potrzebie) zapewnia sobie bogactwo. 17. Miłosierny człowiek wyświadcza dobro swej duszy, a okrutnik dokucza własnemu ciału. 18. Grzesznik czyni swoje zyski ułudnymi, lecz ten, kto sieje sprawiedliwość, ma nieomylne wynagrodzenie. 19. bg- rwd- Jak obstawanie przy sprawiedliwości jest (drogą) ku żywotowi, tak ten, który naśladuje zło czyniących, bieży ku własnej śmierci. 20. bg- Obrzydliwością są PANU przewrotni sercem; lecz podobają się MU ci, którzy żyją bez zmazy. 21. Choć podadzą łotrowi rękę (by pomóc), w końcu z pomstą się spotka; zaś (z istoty rzeczy) potomstwo uczciwych ujdzie cało. 22. Czym kobieta upiększająca się, a idąca przez życie bez słuchania głosu rozsądku, tym samym (na podobieństwo) używać złotych, pięknych pierścieni, powkładanych w nozdrza trzody chlewnej, by ją za nie prowadzić. 23. bt- kjv- Pragnienie prawych, to tylko dobro, wyczekiwaniem niegodziwych, jest gniew. 24. br- Bywa taki, kto hojnie obdziela innych, i sam coraz więcej dostaje, a jest i taki, kto jest ponad miarę oszczędny, nawet na tym, co odpowiednie i tylko z dnia na dzień zubożeje. 25. nwt-pl Dusza szczodra sama zostanie nasycona, bo kto poi drugich, sam też zostanie napojony. 26. bw- rwd- Kto wstrzymuje sprzedaż zboża (gdy inni też go potrzebują z racji tego, iż ich pole nie obrodziło), tego ludzie przeklinają, lecz błogosławieństwo spoczywa na głowie tego, kto je sprzedaje. 27. Ten, który zabiega o dobro, pozyska przychylność bliźnich, zaś ten, który zamyśla wyrządzić krzywdę, na tego ona przyjdzie. 28. Ten, kto pokłada swoje ufanie (tylko) w bogactwach własnych - upadnie (jak uschły liść), rwd- zaś sprawiedliwi rozwijać się będą jak młode liście. 29. br- Kto kłopocze swoje ognisko domowe, nic innego nie dziedziczy prócz plonu/zysku z siania wiatru, bgr- a tacy głupcy zostaną sługami tego, kto jest mądrego serca. 30. kjv- rwd- Na drzewie prawości rośnie owoc życia, a ten, kto zjednuje sobie ludzkie dusze, ten jest mądry. 31. bg- rwd- Oto, jeśli sprawiedliwemu już na ziemi się odpłaca, tedy - daleko bardziej - dzieje się tak złemu i grzesznikowi.
1. bwp- Kto znosi napomnienia, ten kocha i mądrość, zaś kto odrzuca nagany, zapewne jest głupi.
2. bw- Dobry człowiek zyskuje łaskę u PANA, lecz PAN potępia człowieka podstępnego, który knuje zło.
3. bw- Przez niegodziwość nie stanie człowiek na mocnym gruncie, bg- erv- rwd- zaś korzeń sprawiedliwych nigdy nie będzie wyrwany.
4. bb- Stateczna żona jest koroną męża swego, zaś ta, która go sromoci, jest powodem próchnienia jego kości.
5. bt4- Sprawiedliwych zamiary uczciwe, bt5- zaś zamysły występnych - oszustwem.
6. eib- rwd- Słowa wypowiadane przez bezbożnych, to czyhanie na krew, lecz to, co (w odpowiedzi) wypowiadają usta prawych, jest dla nich samych ratunkiem.
7. eib- rwd- Nikczemnych się powala, tak żeby ich nie było, lecz dom sprawiedliwych ocaleje.
8. eib- rwd- Chwali się człowieka stosownie do mądrości słów jego, bg- rwd- zaś ten, kto wypowiada treści świadczące o przewrotności serca, spotyka się z pogardą.
9. rwd- Lepszy jest mało poważany, potrafiący zarobić na siebie, niż ten, który pretenduje do wielkości, a braknie mu na chleb.
10. rwd- Prawy ma (nawet) względy na pokarmowe potrzeby swoich zwierząt, bp- lecz serce nikczemników (i dla własnych zwierząt) okrutne.
11. rwd- Kto uprawia rolę, będzie nasycony chlebem: zaś ten, który bierze przykład (idzie w działaniu za) z próżnujących, jest ogołocony z rozumu.
12. rwd- Grzesznik pragnie trwałych korzyści ze swoich złych uczynków, lecz tylko z korzenia sprawiedliwości wyrasta plon takich owoców.
13. asv- W uchybieniach ust złoczyńcy, są sidła na niego samego, zaś wargi prawego uwalniają go od kłopotów.
14. bb- Będzie nasycony człowiek dobrami z owocu ust własnych, rwd- jak i czyny rąk jego odpłacać mu będą.
15. bw- rwd- Głupiemu jedynie jego własna droga wydaje się być właściwą, bwp- mądry zaś chętnie (na niej) wsłuchuje się w rady innych.
16. Głupiec od razu ujawnia swój gniew, zaś człowiek przezorny pokryje zniewagę milczeniem.
17. Kto mówi prawdę, daje świadectwo swej prawości, lecz świadek fałszywy kłamstwo wspiera kłamstwem.
18. Są tacy, którzy wypowiadają lekkomyślne, nierozważne słowa, którymi ranią jak mieczem, zaś język mądrych jest tak rozważny, że aż niesie z sobą uzdrowienie.
19. bg- Wargi prawdomówne utwierdzone będą (na zawsze), njb- zaś język kłamliwy przetrwa tylko przez moment.
20. bt- Serce fałszywych ludzi odczuwa złość, bp- a radość odczuwana jest u tych, których rady zmierzają do pokoju.
21. Żadne ciężkie kłopoty nie przyjdą na prawego, lecz życie grzesznika wypełniają nieszczęścia.
22. bg- Odrazę budzą u PANA wargi kłamliwe; zaś upodobanie zjednują sobie u NIEGO te, które (szerzą prawdę, służą prawdzie, /rozdają/ informują o prawdzie) walczą o prawdę.
23. Człowiek przezorny - o tym, co rozeznaje (na temat bliźnich) - milczy, ale serce durnych (od razu) ogłasza ich szalone myśli.
24. bt- Ręka pilnych zdobywa zwierzchnictwo, a gnuśność sprowadzi pracę pod przymusem.
25. Niepokój w sercu człowieka osłabia ducha, lecz dobre słowo podnosi na duchu.
26. Prawy jest lepszym wzorem do naśladowania - dla swego bliźniego - niż grzesznik, którego zamierzenia prowadzą (tylko) do tego byś i Ty obrał błędne drogi.
27. ubg- rwd- Gnuśny nie upiecze tego, co upolował, ale cennym walorem człowieka pracowitego jest jego własna gorliwość.
28. nwt-pl Na ścieżce prawości jest życie, a podążanie - jej szlakiem - nie oznacza śmierci.
XIII
1. Mądry syn przyjmuje ojcowskie pouczenia, zaś kpiarz nie słucha strofowań. 2. bjw- Z owocu ust swoich człowiek będzie nasycony dobrami, a u zdradzieckich ludzi słychać, że dusza pożąda przemocy (wzdychają do tego, czego pożądają i dyszą złością do tego, co pragną zniszczyć lub wstrzymują oddech, gdy szukają słabego punktu). 3. Ten, kto baczy na wypowiedź ust własnych, strzeże biegu swego bytowania, zaś ten kto otwiera lekkomyślne szeroko swoje usta, ten gotuje sobie zgubę. 4. gnv- Duch leniucha pożąda, i niczego nie uzyskuje, rwd- zaś obficie zaspokojone będą pragnienia duszy pracowitego. 5. esv- rwd- Prawy się brzydzi wszelkim zakłamanym słowem; natomiast ten, kto nikczemny (dopuszczając się kłamstwa) ten, sprowadza na siebie wstyd i niesławę. 6. nwt-pl rwd- Prawość powoduje to, że ten, kto kroczy swoją drogą jest niczym niezbrukany na niej, erv- natomiast nikczemności (na niej) zgubią grzesznika. 7. bg- rwd- Znajdzie się takiego, co się przedstawia jako bogacz, a może zupełnie nie mieć niczego, bg- jak i takiego, co udaje ubogiego, choć obfituje w bogactwa. 8. bg- asv- Okupem za żywot człowieczy jest jego własne bogactwo, lecz biedny nie usłyszy gróźb. 9. niv- Światło u prawego będzie jaśnieć, a lampa u nikczemnika będzie wygaszona. 10. bw- asv- Duma wywołuje tylko spory, erv- rwd- ale ci, którzy dobrze się odnoszą do zasięgania rad, są mądrzy. 11. rwd- Szybko przemija bogactwo tych, którzy zdobyli je nienależycie (bez wkładania wysiłku; łatwo przyszło, łatwo poszło), eib- zaś ten, kto je sobie zgromadził grosz do grosza, ten wie jak je ma pomnażać. 12. asv- Nadzieja, która się odwłóczy, wątli serce, zaś spełnione pragnienie staje się drzewem życia. 13. bg- rwd- Kto gardzi słowem BOŻYM, będzie ponosił karanie, lecz kto się boi Przykazań JEGO, odniesie nagrodę. 14. Nauki mądrych są źródłem życia tak, aby można było oddalić się od sideł śmierci. 15. lxa- rwd- Ten, kto ma na względzie dyskrecję, zapewnia sobie życzliwość, lecz zdradziecki - na swej drodze - ciągle będzie walczył z trudnościami. 16. asv- Każdy przezorny przystępuje do działania po zebraniu wiedzy, lecz ten, kto głupi ten tylko (i w takim względzie) krzewi swoją głupotę. 17. bgn- Niegodny posłaniec wtrąca w niedolę; lecz wierny posłaniec przynosi ratunek. 18. bg- Ubóstwo i wstyd przyjdą na tego, kto się wyłamuje od karności; pau- zaś ten, kto słucha upomnień, zyskuje szacunek. 19. rwd- Pragnienie jeśli się spełni, słodkie jest duszy, lecz tylko głupiec nie chce się odwrócić od takiego, które jest złem. 20. Kto przystaje z mądrymi - nabiera mądrości, zaś temu, kto się brata z głupcami temu się nie powiedzie. 21. lxa- Zło będzie podążać w ślad za grzesznikiem (reputacja), zaś dobro (idzie przed, dając świadectwo) wyprzedza poczynania prawego. 22. Dobry człowiek zostawia dziedzictwo synom synów swoich; br- lecz dorobek grzeszników będzie rozdzielony wśród prawych. 23. nbg- gwn- Małe pole biednych daje im pod dostatkiem żywności, lecz tam, gdzie mieli by być jego pozbawieni, tam była by niesprawiedliwość. 24. bg- erv- Kto oszczędza rózgi swej, ma w nienawiści syna swego, lecz ten, kto go miłuje, rychło go karze. 25. asv- Prawy je tylko tyle, by zaspokoić (pierwszą) potrzebę duszy, lecz brzuch grzesznika zawsze pożąda (wciąż więcej) pożywienia.
1. gnv- Mądra kobieta buduje sobie swój własny dom, lecz głupia burzy go (własnymi rękoma).
2. eib- asv- Kto postępuje w sposób uczciwy, dowodzi szacunku dla PANA, zaś ten, kto jest przewrotny (na drogach swych), ten gardzi NIM.
3. lxa- Głupi (osobiście) poprzez swoje usta podaje rózgę na swoją pychę, a wargi mądrych ochronią ich.
4. Gdzie wołów brakuje, tam i w oborze nie trzeba się silić na czystość, lecz dzięki sile wołów, będziesz w plon obfitował.
5. Lojalny człek - jako świadek - nie skłamie, ale obłudny człek - jako świadek - powypowiada kłamstwa.
6. Gardzący ludźmi wypatruje mądrości, ale nie jest mu dostępną, zaś nieuprzedzonemu poznanie przychodzi łatwo.
7. csb- Od wszystkich ludzi głupich odsuń się, bo z wypowiedzi ich ust nie sposób zyskać poznania.
8. gwn- Mądrość przezornego to rozeznawać się na drodze swojego życia, lecz głupiego zwiodą jego własne głupstwa.
9. Na namiotach kpiarzy spoczywa występek, a między sumiennymi będzie mieszkała życzliwość.
10. Każdy osobiście doznaje goryczy serca swojego, a i do radości jego nie wmiesza się nikt obcy.
11. Dom nikczemników powali się, lecz obecny namiot prawych zamieni się w dom.
12. rwd- Jest droga, która zda się słuszną człowiekowi, jednakże stąpanie po niej okaże się, iż to była droga prowadząca do śmierci.
13. Nawet podczas śmiania się Twoje serce może odczuwać boleść, a koniec owych uciech to udręczenie.
14. asv- Swoimi drogami nasyci się człowiek wiarołomnego serca; web- podobnie i wierny będzie usatysfakcjonowany za swoje czyny.
15. Naiwny polega na wszystkich wypowiadanych słowach, zaś przezorny pieczołowicie rozważa, jak pokieruje swoimi krokami.
16. asv- nrs- Mądry jest przezorny i obawia się, jak by tu zła się ustrzec, zaś ten, kto głupi, zawsze śmiało sobie postępuje i jest nieostrożny.
17. nirv- Człowiek porywczy (ulegający swoim szaleństwom), będzie popełniał głupstwa, a kto jest chytry, ten będzie znienawidzony.
18. esv- Spuścizna prostaków to głupota, zaś rozważnych ukoronuje poznanie.
19. erv- Źli chylą czoła przed dobrym, podobnie niegodziwy (korzy się) przed bramą prawych.
20. Ubogi bywa - nawet i u sąsiada swego - w nienawiści; zaś wielu jest takich, co stawiają się jako przyjaciele bogatemu.
21. Kto biednym sąsiadem gardzi, popełnia grzech; zaś ten jest błogosławiony, który ma litość nad ubogim.
22. asv- erv- kjv- Izali nie błądzą, ci którzy inicjują zło? Miłosierdzie i prawda gotują dobra tym, którzy zabiegają o nie (szerzą dobro).
23. br- Każda praca przynosi określoną intratę, bg- rwd- lecz czcze (nie poparte staraniem) gadanie tylko do powiększania niedostatków służy.
24. asv- Uwieńczeniem starań mądrych jest ich dobrobyt, ale głupota głupich, okaże się być jedynie głupotą.
25. esv- Wyswobadza żywot świadek prawdziwy, zaś oszukańczy dyszy kłamstwem (oddycha płucami, nie przeponą, bo kłamstwo potrzebuje więcej energii = tlenu).
26. erv- Kto trwa wiernie przy BOJAŹNI PAŃSKIEJ ma w NIEJ mocne ufanie, i jeszcze dla jego dzieci będzie ONA ostoją.
27. BOJAŹŃ PAŃSKA jest jako zdrój, który daje żywot, i strzeże przed wyruszaniem ku matni śmierci.
28. erv- W mnogim ludzie jest chwała Królewska, zaś w niedostatku owych zawarta jest ruina Księcia.
29. jps- Ten w rozum obfituje, który jest nierychły do tego, by się rozgniewać, zaś porywczy wywyższa szaleństwo swoje.
30. kjv- Serce spokojne jest zdrowiem całemu ciału, zaś zazdrość jest zgnilizną w kościach.
31. bjw- net- Kto gnębi ubogiego, urąga STWORZYCIELOWI jego: a czci GO ten, który ma zmiłowanie nad ubogim.
32. Z powodu swych złych czynów do upadku będzie niegodziwy doprowadzony, zaś sprawiedliwy - z powodu swej nieskazitelność - znajdzie w niej obronę (i) przed swoją śmiercią.
33. asv- Serce tego, który posiada zrozumienie napełnione jest - odpoczywającą w nim - mądrością, która daje całkowite wytchnienie, bo spełnia jej korygujące wskazania; a to, co jest we wnętrzu głupich, wnet wychodzi na jaw.
34. esv- asv- Sprawiedliwość wywyższa naród zaś grzech jest wyrzutem dla któregokolwiek z ludów.
35. erv- Przychylność Królewska wobec sługi, który wykonuje swoje obowiązki sumiennie, a jego oburzenie wobec tego, który go zawstydza.
XV
1. kjv- asv- ylt- Poprzez miłą odpowiedź uśmierza się oburzenie, a bolesnymi słowami rozbudza się gniew. 2. erv- Mądry używa języka w poprawny sposób, dając wyraz posiadanej wiedzy, zaś głupi szarpie się ze słowami, tryskając swoją niedorzecznością. 3. asv- dby- rwd- Wejrzenie PAŃSKIE istnieje na każdym miejscu, zważając na czyny zła i dobra. 4. beb- Pocieszający język jest jako drzewo żywota, asv- zaś przekorny jest złamaniem na duchu. 5. asv- erv- Głupiec nie przykłada wartości do strofowań ojcowskich, zaś ten, kto ceni sobie wyrzuty, nabędzie rozwagi. 6. erv- dby- W domu zacnego jest wielki dostatek, zaś w dochodach niegodziwego ambaras. 7. Wargi mądrego krzewić będą poznanie, zaś serce głupiego nie zachowuje - w tym względzie - (w sobie) takiej potrzeby. 8. asv- erv- Ofiary nikczemników są obmierzłe PANU, zaś modły ludzi prawych JEGO upodobaniem. 9. asv- erv- gnv- Droga nikczemnika jest wstrętna PANU, lecz miłuje ON tego, który podąża za prawością. 10. dby- Jest naznaczone bolesne korygowane temu, który odwraca się od drogi prowadzącej do życia, a śmierć jest naznaczona dla nienawidzących przestróg. 11. asv- Przed wejrzeniem PANA są zaświaty i otchłanie piekielne, bjw- tym bardziej może ON wejrzeć w serca potomków człowieczych. 12. erv- asv- Szyderca nie lubuje się w tym, by kto go napominał, dlatego on nie pójdzie do mądrych. 13. bg- Serce szczęśliwe rozwesela twarz; a z powodu żałości serca duch złamany bywa. 14. erv- Serce tego, który jest rozumny, potrzebuje wyszukiwać poznania; lecz usta kiepów karmić mogą (innych) tylko głupotą. 15. erv- Wszystkie dni udręczonego są nieszczęsne, bg- rwd- zaś ten, kto jest wesołego serca, ten jakby przeżywał ustawicznie gody. 16. erv- Lepsze jest trochę w połączeniu z BOJAŹNIĄ PAŃSKĄ, niżeli skarb wielki z niepokojem co do niego. 17. gnv- Lepszy jest skromny posiłek z pospolitych jarzyn, w których jest miłość, niż z tuczonego wołu, w którym jest nienawiść. 18. bg- asv- Człowiek gniewliwy wszczyna zwady, zaś nierychły do gniewu załagodzi niesnaski. 19. asv- Droga wałkonia jest jak przedzieranie się na niej przez porosłe (przez zaniedbanie) ciernie, zaś rzetelny doprowadzi do tego, że jego droga będzie wygładzona jak trakt. 20. asv- erv- gnv- Syn mądry zadowala ojca swego, a głupi człowiek pogardza matką własną. 21. gnv- Głupstwo popełnić jest weselem dla pozbawionego rozumu, ale człowiek rozumny zważa na to, by jego postępowanie było przyzwoite. 22. asv- erv- Gdzie nie masz rady, spełzają na niczym zamierzenia, bt4- rwd- lecz dokonują się one tam, gdzie jest wielu doradców, których można się poradzić. 23. asv- Weseli się człowiek z trafnej odpowiedzi ust swoich: a słowo według czasu wyrzeczone, o jako jest dobre! 24. nwt-pl- rwd- Dla człowieka, który działa z wnikliwością, droga życia wiedzie w górę, by odwrócić go od upadku do Szeolu – co w dole. 25. dra- rwd- PAN sprawi, iż dom dumnych się wywróci, a granica pola (skromnej) wdowy się utwierdzi. 26. dby- Złe zamierzenia są obrzydliwością PANU! bp- rwd- zaś słowa świadczące o życzliwości są czyste (w JEGO oczach). 27. erv- gwn- Kto chciwie goni za (każdym) zyskiem, przyciąga kłopoty na swój dom, a (w szczególności) ten, kto ma w nienawiści łapówkarstwo, będzie żył (spokojnie). 28. kjv- Serce sprawiedliwego ma względy dla innych, i rozważa to, co ma wypowiedzieć (by nie krzywdzić), zaś usta niegodziwych wyładowują się bluzgami. 29. asv- erv- Dalekim jest PAN od przekleństw grzeszników, rwd- zaś w modlitwę sprawiedliwych się wsłuchuje. 30. Przychylne spojrzenie oczu, rozwesela serce, a wieść dobra pokrzepia kości. 31. gnv- Ucho, które chętnie słucha zbawiennych napomnień życiowych, chętnie wśród mądrych przebywać będzie. 32. dra- asv- erv- Kto uchyla się od skarceń, ma w pogardzie duszę swoją, a ten, który stosuje się do zarzutów, nabywa w końcu zrozumienia. 33. BOJAŹŃ PAŃSKA poucza o dyrektywach mądrości, a na początku, wraz z uhonorowaniem ich, pojawia się pokora.
1. Intencje człowieka przygotowują jego własne serce, lecz od PANA jest odpowiednia do tego odpowiedź języka.
2. bg rwd- Człowiek może wybrać drogi, którymi może iść, a które mogą być czyste przed oczyma ludzkimi, lecz to PAN jest, TYM, który jest wstanie rozeznać się na duchu (zaważyć serce).
3. njb- Zgódź swoje działania z wolą PANA, a Twoje postanowienia dokonają się.
4. Wszystko cokolwiek zaistniało, uczynił celowo PAN, bacząc - na spełnienie swoich zamiarów - aż do kończącego owe celu, także przyjście niegodziwca w dzień Twojego ucisku.
5. asv- Obrzydliwością jest PANU każdy ten, kto ma napełnione dumą serce, i choć ręka pomaga ręce (Podać komuś, wyciągnąć do kogoś rękę = pomóc komuś / Ręka rękę myje (noga nogę wspiera) = jeden drugiemu pomaga), nie ujdzie taki bezkarnie.
6. rwd- Łaskawością dla innych i wyznaniem prawdy, nieprawość odpokutowana jest: a z powodu BOJAŹI PAŃSKIEJ odstępujemy od złego.
7. dby- Gdy zadowalają PANA drogi człowieka, to i nieprzyjaciele jego w pokoju (zgodnie z tym faktem) z nim żyją (nie sprawiają kłopotów).
8. Lepiej jest uczciwie mieć trochę, niż wiele w połączeniu z sianiem krzywdy.
9. kjv- Serce człowiecze inicjuje początki własnych kolei życia; jednakże to PAN zatwierdza kroki życiowe (powołania) człowieka.
10. Na wargach Królewskich BOŻE PRZEPOWIADANIE PRZYSZŁOŚCI, gdyż jego usta (w rozstrzygnięciach) nie sprzeniewierzają się czemukolwiek.
11. Prawidłowa waga i szale ważące są w mocy PANA, jak i wszystkie gwichty (kamienie w worku) posiadają swoją wagę za sprawą JEGO DZIEŁA.
12. lxa- Obrzydliwością jest Królom narażać się w sondach na krzywdę ludzką, bo na rządach sprawiedliwości tron jest umacniany.
13. dra- Upodobaniem dla Królów wargi sprawiedliwe, a tych, którzy będą słuszności bronić będą cenić.
14. asv- Gniew Króla to posłaniec śmierci; lecz mąż mądry ubłaga go.
15. Pogodna twarz Króla zwiastuje życie, a jego łaska jest jak obłoki, które zwiastują sobą nadejście - przynoszącego urodzaj - deszczu.
16. erv- O ileż lepiej jest nabrać mądrości, niżeli zabiegać o złoto; i raczej płacić za naukę, niż wybrać gromadzenie srebra.
17. Droga prawych to omijanie zła, a ten który się jej pilnuje, ten zachowa życie.
18. asv- erv- Przed zatratą przychodzi duma, a przed upadkiem przychodzi wyniosłość ducha.
19. dra- Lepiej jest być uniżonego ducha pospołu z ubogimi, niż dzielić łup z dumnymi.
20. Kto poświęca uwagę dla słów PANA, wynajdzie dobro, bo kto ma ufanie w słowu PANA, temu dopisze szczęście.
21. Kto jest mądrego serca, słynie z rozwagi, zaś słodycz na wargach pomnaża siłę przekonywania.
22. Zdrojem żywota jest zdolność mądrego obejmowania rzeczywistości tym, którzy ją posiadają, zaś własna głupota głupiego jest skaraniem jego.
23. wuj- eib- Serce mądrego wyćwiczy usta jego i kształtuje ich moc pouczania.
24. Uprzejma mowa jest jako plaster miodu, słodka dla duszy, i pokrzepiająca dla kości.
25. dby- asv- Zda się może tak, że droga człowieka jest właściwą, jednak dokończenie jej ukaże, że to była droga ku śmierci.
26. erv- Apetyt u pracującego człowieka, pracuje na siebie, bo jego usta (poprzez łaknienie) przymuszają go.
27. rwd- Łajdak pogłębia się ze swoimi niegodziwościami, a w owy czas wargi jego są żarliwe.
28. asv- Mąż przewrotny rozsiewa dookoła zwady, a oszczerca poróżnia przyjaciół.
29. Mąż okrutny przywabia bliźniego swego, i wprowadza go na drogę niestosowną.
30. gwn- Kto oczy mruży, obmyśla podstęp; a ten, kto wargi zagryza, niecność postanowił/obmyślił.
31. erv- Siwizna na głowie, przyozdobieniem podeszłego wieku i jest jak korona chwały, która powinna być do odszukania na drodze sprawiedliwości.
32. asv- rwd- Lepszy jest ten, który ma moc by hamować swego ducha od gniewu, niż mocarny wojownik, a ten który potrafi przewodzić sercu własnemu lepszy jest od dowódcy, który (poprzez rozkazy) jest w stanie podbijać miasta.
33. br- Losy (podczas głosowania) zwykło się skrywać między fałdy sukni, lecz od PANA WOLI zależą wszelkie rozstrzygnięcia.
XVII
1. Lepiej mieć do jedzenia suche kęsy mięsa, i dany spokój wraz z tym, niż ucztować w domu, w którym spożywa się tłuste kawałki mięsa (utuczone jak na ofiarę) i konflikty wraz z tym. 2. asv- Sługa, który gospodarzył mądrze, powinien kierować synem, który jest przyczyną kompromitacji, i powinien mieć udział z ojcowizny pośród braci jego. 3. Jak w tyglu rafinacyjnym oczyszcza się srebro, tudzież - poprzez wielokrotne przetapianie - w piecu, oczyszcza się złoto, tak PAN doświadczając ludzi, oczyszcza ich serca. 4. asv- Złoczyńca posłuszny jest wargom, które mówią, jak czynić niegodziwość: a kłamliwy człowiek przekręca głowę, i kieruje swoje ucho ku językowi złośliwemu, który mówi o tym, jak przynieść komuś ujmę. 5. rsv- Kto drwi sobie z ubogich, uwłacza STWORZYCIELOWI własnemu; bg- rwd- a ten, kto się raduje z upadku czyjego, nie ujdzie bez pokutowania za to. 6. erv- Ukoronowaniem starców są synowie ich synów, zaś chwałą synów są ich ojcowie. 7. Właściwość wybornej mowy nie jest do odnalezienia wśród osób głupich, i tym mniej (istnieje) potrzeba – podczas przemawiania - posługiwania się kłamstwem ustom zacnych ludzi. 8. bg- rwd- Jako kamień magiczny (który spełnia życzenia), taki jest dar dziękczynny temu, który go daje (oddaje dolę za uzyskaną korzyść (Salomon ofiarowywał 1/7)), bp- bo gdziekolwiek się [z nim] zwróci, osiąga powodzenie, rwd- ponieważ ludzie darzą go względami. 9. Cudzą przewinę tai ten, kto jest życzliwy, zaś kto sprawę rozgłasza, sprzyja poróżnieniu między przyjaciółmi. 10. Nagana głębiej poruszy rozumnego niż głupiego sto batów. 11. bw- nwt-pl- Zły dąży tylko do buntu, lecz zostanie przeciwko niemu wysłany srogi posłaniec. 12. Lepiej człowiekowi spotkać niedźwiedzicę szalejącą z powodu straty swoich młodych, niż spotkać szalejącego głupca w pełni szału jego głupoty. 13. bg- Kto oddaje złem za dobro, temu zło nie opuści domostwa jego. 14. Kto wszczyna zwadę, jest jak ten, co przekopuje rów z wodą, która płynie do pola, przeto nim się zwada nasili, zaniechaj tego. 15. Ten, kto usprawiedliwia winnego, a winnym czyni prawego (prawość zawsze jest złączona ze cnotą sprawiedliwości), niech wie, że oba czyny jednako są obrzydliwością PANU. 16. rwd- Jakie są korzyści z tego, że głupi ma pieniądze w ręku, bo przecież mądrości nie sposób kupić, wb- jak i taki (z serca) odżegnuje się od niej, gdyż nie chce stosować się do rozumności. 17. Wszelkiego czasu oddany jest przyjaciel, a w przeciwnościach losu stawia się jako brat. 18. Nierozumny jest, kto dał porękę, i stał się czyimś gwarantem, zwłaszcza, gdy światkiem miał by być przyjaciel. 19. asv- Kto lubi przestępstwo, lubi i zwadę; a ten, kto bramę podwyższa (w Polsce mówi się: za wysokie progi na czyjeś nogi), szuka zatraty. 20. bgn- rwd- Krnąbrne serce nie zazna szczęścia, rwd- a ten, kto podczas rozmowy wykrzywia swój język, dotykając końcem języka roku ust (przebiegły), popadnie w niedolę. 21. asv- Kto urodził się głupi (niech wie, że życie jest takie), urodził się po to tylko, by gorycz mieć z tego, także się nie rozweseli ojciec takiego. 22. asv- Serce wesołe jest dla ciała jak lekarstwo, zaś duch zafrasowany wysusza kości. 23. bg- Nędznik potajemnie dar wyciąga - z zanadrzy (stroju) - po to, aby odwrócić ścieżki sądu. 24. erv- Mądrość znajduje się tam, gdzie ten który ma pełnię rozumienia spogląda, zaś oczy głupca wypatrują jej nawet na krańcach ziemi. 25. erv- Syn głupi żałością jest ojcu swemu, i goryczą dni rodzicielce własnej. 26. asv- erv- bt- Dla prawego i kara grzywny niestosowna, bezprawiem jest chłostać uczciwych. 27. asv- Ten, który zdobył poznanie, jest oględny w wypowiedziach swoich, a ten, kto wie, kiedy zachować spokój ducha, jest roztropny. 28. erv- Nawet i każdy głupi, gdy zachowuje - w odpowiedniej chwili - milczenie (wie kiedy nic nie dodać), zalicza się tu (w tym względzie) do mądrych, a ten, kto umie chodzić z zatulonymi wargami swoimi w czasu (do stosownej chwili), zalicza się do ludzi, którzy posiadają zrozumienie (są też przezorni więc posiadają i rozsądek).
1. Człowiek samolubny, szuka tego, jak by tu zaspokoić swoje pożądliwości, dlatego wypatruje sposobności, by wyłamać się od każdej mądrej rady. 2. Głupiec nie lubi dochodzić sensu rzeczy, by działać ze zrozumieniem, lecz lubuje się w tym, jak by tu zaspokajać to, co dyktuje mu własne serce. 3. Gdziekolwiek przyszedł niegodziwy, w ślad za nim wkracza i wzgarda, zaś za mężem nikczemnym - potępienie. 4. Słowa niejednych ust ludzkich są jak woda znajdująca się głęboko, zaś mądre słowa są jak obfitujące źródło. 5. Nie dobra to rzecz, mieć względy na osobę niegodziwego tak, żeby miała być wypaczona sprawiedliwość - w osądach Twoich - względem prawego. 6. Wargi głupca wywołują konflikty, a jego usta otwierają się by zadać ciosy. 7. bg- Usta głupiego są jego zatratą, a wargi jego sidłem duszy jego. 8. bg- rwd- Raniące słowa donosiciela są jak połykane kąski przysmaku, które przenikają do wnętrzności żywota, zadając trzewiom rany. 9. I także ten, kto jest niedbały w pracy swojej, jest bratem tego, który jest wielkim marnotrawcą. 10. Zaklinać się na imię PAŃSKIE, jest mocną wieżą; sprawiedliwy się do NIEGO może uciec, i w IMIENIU, jak na szczycie wieży, bezpiecznym być. 11. Majętność własna bogatemu - w zadufaniu jego - jawi się jako miasto warowne lub jako - nie do zdobycia - mur wysoki. 12. bt- Przed upadkiem serce ludzkie się wynosi, lecz pokora poprzedza szacunek. (Wywyższanie się skutkować będzie poniżeniem, a prawdziwy szacunek zdobywa się poprzez uniżanie się.) 12. Wywyższanie się skutkować będzie poniżeniem, zaś prawdziwy szacunku zdobywa się poprzez uniżanie się. 13. bg- Kto odpowiada, pierwej niż wysłucha, głupstwo to z jego strony i zelżywość, i powód do wstydu. 14. bt- Duch ludzki podtrzyma go w czasie niemocy, lecz kto podźwignie złamanego na duchu? 15. bwp- Serce rozważnego przyswaja wiedzę, także uszy mądrych są żądne wiedzy. 16. Dar człowieka toruje mu drogę, i stawia go przed ważnymi ludźmi. 17. Ten, kto jest pierwszą stroną w sądzie, zda się mieć po swej stronie sprawiedliwość, bjw- lecz dopiero wezwanie sąsiada / bliźniego (drugiej strony), doprowadza do wybadania sprawy i tym samym do sprawiedliwości. 18. Tok rozprawy może zakończyć spór, i rozdzielić możnych przeciwników. 19. bw- Brat oszukany mocniejszy stawia opór niż warowny gród, a jego upór jest, jak zasuwy (bramy) pałacu. 20. bjw- Z owocu ust brzuch człeka napełniony będzie, bg- jak i plonem warg swych będzie nasycony. 21. Śmierć i żywot jest w mocy języka: kto umiłował co z niego, ten będzie spożywał taki owoc. 22. bgn Kto dostąpi łaski u WIEKUISTEGO, ten wynajdzie dobrą żonę i znajdzie szczęście. 23. Ubodzy odzywają się błagalnie, rwd- zaś odpowiedzi bogaczy są surowe. 24. Większość znajomych tylko przywodzi do ruiny, ale gdy masz przyjaciół, obchodź się z nimi po przyjacielsku, bo znajdzie się i taki, który będzie bardziej bliski Ci, niż twój rodzony brat.
1. pau- rwd- Więcej wart ubogi, który postępuje uczciwie, niż ten, który zdobywa majętność kłamstwem i oszustwem (kantowaniem, naciąganiem ludzi). 2. rwd- Zaiste i gorliwa dusza, której brakuje rozeznania, nic dobrego nie znajdzie, a każdy, kto zaczął stawiać kroki pośpiesznie (bez namysłu), ten zbłądzi. 3. rwd- To tylko własna głupota doprowadza człowieka do ruiny, a jego serce (w swoim szaleństwie) srożyło się (nawet) na PANA. 4. bt5- rwd- Bogactwo zyskuje wielu kompanów, br- ubogi jest zaś opuszczony (nawet) przez swoich bliskich. 5. lxa- rwd- Fałszywy świadek nie uniknie kary, a ten, kto okazał się być oszczercą nie ocaleje. 6. bw- Wielu schlebia hojnemu, nbg-pl- i każdy jest przyjacielem szczodrobliwego męża. 7. bg- kjv- Wszyscy bracia ubogiego nienawidzą go; daleko więcej inni przyjaciele jego oddalają się od niego; rwd- wszakże szuka ich (wszystkich) słowami, lecz oni zbywają go. 8. kjv- Kto nabył mądrości, ten kocha i własną duszę, a ten, kto (także) dochowuje rozumności, znajdzie dobro. 9. bg- Świadek fałszywy nie będzie bez pomsty; kjv- a ten, kto wypowiedział kłamstwa (podczas rozprawy) zginie. 10. rwd- Nie jest na miejscu by głupi delektował się życiem w zbytku, bw- tym bardziej aby niewolnik panował nad Książętami. 11. kjv- Rozwaga ludzka podporządkowuje sobie swój gniew, a jest jej chwałą, by darować wykroczenie (ustąpić głupiemu, chyba że zasadził się na sprawy wielkości życia lub życia duszy). 12. bb- kjv- Gniew Królewski jest jako ryczenie lwa, a łaska Jego jest jako rosa na trawie. 13. kjv- Głupi syn jest nieszczęściem dla swojego ojca, a spory z żoną są zgubą, na podobieństwo ciągle padającego deszczu. 14. nbg-pl- Dom i mienie to dziedzictwo po ojcach; zaś rozumna żona to dar od WIEKUISTEGO. 15. jps- Przeciągający się sen skutkuje ospałością, a opieszałej duszy będzie doskwierać głód. 16. kjv- Ten, który strzeże nakazów (prawa) PANA, ten zachowa swoją własną duszę, ale ten, który gardzi NIM na drogach swych, ten naraża się na zgubę. 17. bw- Kto się lituje nad ubogim, pożycza PANU, i ON mu odpłaci za to jego dobrodziejstwo. 18. Oczyszczaj biciem swojego syna, jeśli wciąż jest nadzieja, i miej baczenie, na niego, i nie powstrzymuj się od tego, co byś powstrzymawszy się, nie dopuścił do śmierci jego duszy, a to tylko z tego powodu, że zapłakał. 19. br- rwd- Człowiek wielkiego gniewu powinien odpokutować każdy wybuch złości, net- rwd- bo jeśli się oszczędza złośnika, powiększa się tylko jego karygodne zachowanie, gdyż on gotów zrobić to ponownie. 20. bg- rwd- Słuchaj rady, a przyjmuj karność, abyś kiedykolwiek mógł być mądrym. 21. br- bg- kjv- Człowiek w swym sercu wiele planuje; niemniej jednak rada PAŃSKA, ta zostaje zawsze w mocy. 22. Nwt-pl- bg- Dobrze jest zjednywać sobie przychylność ludzi, a rzeczą tu pożądaną - przez innych - u ziemskiego człowieka jest jego lojalna życzliwość; a ubogiego lepiej jest pozyskać niż męża kłamliwego (nawet pomimo tego, że jest bogaty). 23. BOJAŹŃ PAŃSKA wiedzie ku żywotowi, a ten, który się JEJ trzyma, zostanie usatysfakcjonowany, jak i nie zostanie nawiedzony przez zło. 24. eib- Leniwy zanurza rękę w misie, ale do ust jej już nie podnosi. 25. bb- kjv- Uderz prześmiewcę, wtedy prostak stanie się rozważniejszy, a gdy będziesz strofował roztropnego, to przybędzie mu umiejętności. 26. Ten, który zaniedbał obowiązki względem swego ojca, i wygnał swoją matkę, bw- ten okrył się wstydem i będzie się mu wypominać nikczemność. 27. bbe- Synu mój nie poświęcaj dłużej uwagi na nauczanie, które skutkuje odwróceniem Twej uwagi od słów zawierających właściwe poznanie. 28. web- Zdemoralizowany świadek kpi sobie ze sprawiedliwości, a usta zbrodnicze połykają niesprawiedliwość (przełyka ślinę, gdy wykrzywiają sąd lub chcą go wykrzywić). 29. bg- Piętnowanie jest przysposobione prześmiewcom, nlt- a grzbiet głupich by ich po nim bić.
1. bg- Wino czyni prześmiewcą, a mocny trunek to awanturnik; bwp- rwd- nie jest także mądry żaden, kto przez nie w ten sposób błądzi.
2. web- Groza przed złością Królewską jest podobna do strachu przed ryczącym lwem, wb- zaś ten, kto sprowokuje Go do gniewu, grzeszy przeciwko duszy swej, bo życie naraża.
3. web- To chwalebne, gdy człowiek pozostaje z dala od konfliktów, kjv- zaś każdy głupiec będzie się wdawał w zatargi.
4. rwd- Próżniak nie orze, by zasiać zboża ozime, bo trudno z powodu zimna, bg- przeto żebrać będzie we żniwa, ale nic nie otrzyma.
5. bg- Rada w sercu człeka jest jak woda znajdująca się głęboko: rwd- jednak rozumny zaczerpnie z niej.
6. bg- kjv- Większa część ludzi pokazuje się wszystkim, ze swojego dobrego serca; ale w rzeczy samej, któż potrafi znaleźć człowieka wiernego?
7. bjw- Sprawiedliwy, który chodzi w uczciwości swojej, rwd- pozostawi z błogosławieństwem dzieci, które po nim będą.
8. bt- rwd- Król (jako sędzia) zasiadający na swym tronie, bwp- rwd- samym kierowaniem oczu wszelkie zło rozprasza.
9. bg- Któż z rodzaju ludzkiego może rzec: Oczyściłem serce moje, lub: Czystym jestem od grzechu wszelkiego.
10. bg- Dwojaki gwicht i dwojaka miara, kjv- obydwie z nich są obrzydliwością dla PANA.
11. bg- Już po zabawach swych rozpoznane bywa i dziecię, czy jego działania będą czystymi, i czy ono, gdy dorośnie, będzie prawe.
12. beb- rwd- Słyszące ucho, i widzące oko, oba pochodzą z PAŃSKIEJ troski, by takimi były.
13. bg- Nie kochaj się w spaniu, byś nie zubożał, otwórz oczy swoje, a nasycisz się chlebem.
14. kjv- Liche to, liche tamto, mówi nabywca, lecz gdy on odejdzie w swoją stronę, wnet zaczyna chwalić zakup.
15. bb- Istnieje drogocenne złoto, i wiele różnych klejnotów, a wszakoż najcenniejszy klejnot to usta uczone.
16. bg- Zabieraj szatę tego, który ręczył za obcego, a od tego, który ręczyć chce za cudzoziemców, żądaj zastawu.
17. kjv- Przyjemnie jest człowiekowi zdobyć chleb kłamstwem, lecz następstwie tego jego usta będą napełnione żwirem (konsekwencje; żarna były wykonane z piaskowca).
18. kjv- Wszelkie zamiary urzeczywistnią się przez rady, tak też i rozkazy na wojnie wydaje się posługując się mądrym kierownictwem.
19. Kto ugania się za plotkami, zdradziecko się obchodzi; ponadto z judaszami, którzy pochlebiają wargami swoimi, nie miej towarzystwa.
20. kjv- Ktokolwiek bluzga na swojego ojca lub swoją matkę, tego lampa będzie wygaszona i zapadną ciemności.
21. bt4- Dziedzictwo z początku pospiesznie zgarnięte na końcu jest bez błogosławieństwa.
22. beb- Nie wypowiadaj słów: Jeszcze zrewanżuję się za zło, trwaj za to w oczekiwaniu na PANA, a ON będzie Twoim wybawcą.
23. bg- Obrzydliwością PANU dwojaki gwicht, bg- rwd- a i szale nieprawidłowe nie podobają MU się.
24. kjv- rwd- Ludzkie dążenia są nakierowywane (unaoczniane) przez PANA, bo jakże by mógł człowiek śmiertelny zrozumieć (w całości) własną drogę?
25. bw- Sidłem dla człowieka jest nierozważnie ślubować i zastanawiać się (dopiero) po złożeniu ślubów.
26. beb- Mądry Król oddziela zło czyniących, i odpłaca im, odwracając - przeciwko zło czyniącym - ich własne czyny.
27. Duch człowieka jest światłością utworzoną z PANA, która dociera do wszystkich wewnętrznych tajników człowieka.
28. bg- kjv- Łaskawość i wierność prawdzie strzegą Króla, a Tron jego miłosierdziem umacniany jest.
29. bw- web- Chlubą młodzieńców jest ich siła, lecz wspaniałością starców jest sędziwa głowa (tj. umiejąca właściwie osądzać).
30. kjv- bg- rwd- Siność ran to oczyszczenie ze zła, a zadawane razy służą do oczyszczenia wewnętrznych części bytu.
XXI
1. bw- Serce Króla jest w ręku PANA (jako strumień płynącej wody); ON nim kieruje (dokąd chce). 2. bg- br- rwd- Wszelka droga – którą wybrał człowiek – zdaje się być jasną dla oczu jego (każdemu wydaje się, że żyje jak trzeba); lecz PAN, rwd- jest TYM, który zamysły serca na niej osądza. 3. bt- rwd- bw- PAN woli, gdy człowiek przestrzega prawa, jak i wciela w życie sprawiedliwość, niż krwawe ofiary. 4. bt- Gdzie wyniosłe oczy i butne serce, rwd- tam nawet świecąca lampa, służy do grzechu. 5. kjv- Z zamysłów starannego wynika tylko dostatek, eb- lecz każdy, kto chce pracę zakończyć jak najszybciej, cierpieć będzie niedostatek. 6. bt- rwd- Kto sobie gromadzi skarby językiem kłamliwym, u tego słychać krótkotrwały (słabnący oddech / płytki, zaś przyłapany będzie dyszał / oddychał płucami, a nie przepłoną i płucami, czasami także człowiek musi odetchnąć, bo inaczej się udusi - wyczekiwanie tu z tego powodu, gdyż może nie uwierzyć lub czeka na to by dowiedzieć się, czy się nabrałeś) oddech, rwd- jak u tych, którzy żądają dla Ciebie śmierci. 7. Drapiestwo niegodziwych wyda i ich samych na złupienie: gdyż nie chcieli wprowadzać w czyn sprawiedliwości. 8. Winni ludzie są na swej drodze dopuszczają się matactwa, a ich drogi są skrywane, zaś działania człowieka prawego są jasne, a i dróg swoich taki nie skrywa. 9. kjv- Jest lepszym zamieszkiwać samemu - w jakimkolwiek kącie - byle by pod dachem, niż dzielić obszerny dom ze swarliwą kobietą. 10. Dusza nikczemnego pożąda zła, bg- i nawet bliźni jego nie znajdzie łaski w oczach takiego. 11. bjw- Gdy udzielisz nagany szydercy, mędrszy będzie prostak, bwp- rwd- zaś gdy poinstruujesz mądrego, przybędzie mu rozeznania. 12. kjv- Prawy człek z namysłem rozważa (ku przestrodze), to co się stało z domostwem nikczemnika, którego BÓG doprowadził do ruiny z powodu jego bezeceństwa. 13. bg- Kto zatula ucho swe na wołanie ubogiego, takoż i on sam będzie wołał, a nie będzie wysłuchany. 14. Dar potajemnie dany, uśmierza gniew, bjw- rwd- a upominek w zanadrzu przygotowany, służy do odwracania oburzenia wielkiego. 15. bw- Sprawiedliwy raduje się, gdy ma wymierzyć sprawiedliwość, lecz na złoczyńców pada strach, gdy mają wyrokować. 16. kjv- rwd- Człowiek, który schodzi z drogi właściwego rozeznawania (dobra od zła/sprawiedliwości od niesprawiedliwości itd.) beb- (wkrótce) odnajdzie swoje miejsce wytchnienia, otoczony przez zgromadzenie ludzi cieni (tj. bez duszy). 17. eib- rwd- Kto kocha rozkosze życia, będzie żył w niedostatku; nbg-pl- i nie wzbogaci się ten, kto miłuje wino, czy olejki. 18. ubg- rwd- Niegodziwy będzie okupem za prawego, a oszust – za uczciwego. 19. bwp- ubg- Lepiej samemu mieszkać na pustyni, niż z kłótliwą i gniewną żoną. 20. kjv- W domostwach mądrego znajdują się wszelkie (pożądane) cenne przedmioty (nawet wonny olejek), tymczasem głupi człowiek przetrwonił bogactwo. 21. bb- rwd- Ten, kto naśladuje siejących sprawiedliwość i niosących miłosierdzie, ten znajdzie żywot, sprawiedliwość i poważanie. 22. Mądry sforsował umocnienia miasta mocarzy, zniszczył mury rwd- i całą potęgę w której złożyli ufność swoją. 23. bb- Kto czuwa nad swoimi ustami, jak i stróżuje językowi swojemu, ten strzeże od utrapień ducha własnego. 24. bwp- rwd- Zawadiacki w postępowaniu, a w mowie arogancki - to inaczej szyderca, taki zawsze w działaniu kieruje się zuchwałą dumą. 25. bg- kjv- Próżniaka żądność zabija: bo ręce jego odmawiają pracy. 26. bb- beb- Jest niektóry, co ustawicznie (przez cały długi dzień) patrzy zazdrośnie i z chciwością, ale sprawiedliwy daje z własnej woli, i niczego nie wymawia. 27. bwp- beb- Ofiara grzesznych jest dla PANA odrazą, zwłaszcza, gdy tacy złożyli ją, mając na celu zło. 28. bw- Świadek fałszywy zostanie na kłamstwie przyłapany, i zginie, lecz słowa tego świadka, który wypowiedział prawdę, ostaną się. 29. beb- Nikczemnik usztywnia swoją twarz, ale co się tyczy prawego, to jego twarz podąża za drogami jego myśli. 30. bg- Nie ma mądrości, ani rozsądzenia, ani rady przeciwko PANU. 31. bw- nirv- Konia przygotowuje się na dzień bitwy, lecz zwycięstwo pochodzi od PANA.
1. beb- rwd- Żyjąc wśród ludzi, lepiej zabiegać u nich o dobre imię, niż zabiegać u nich o to, byś i ty sam uzyskał wielkie bogactwo, a ich respekt, jest zawsze lepszy - do (już) - posiadanego srebra i złota.
2. bg- Bogaty i ubogi zetknęli się z sobą, ale to PAN ich obydwu stworzycielem i jednako ich traktuje, gdyż nie patrzy na zgromadzoną mamonę.
3. kjv- Przezorny człowiek przewiduje zło, i chroni siebie, beb- lecz naiwny kontynuuje działania, i wpada w kłopoty.
4. Rezultatem krańcowej pokory - w obliczu BOJAŹNI przed PANEM - są bogactwa, czasem obdzieli chwałą, a kiedy indziej długim i szczęśliwym życiem.
5. bg- Ciernie i sidła są na drodze przewrotnego; beb- a ten, kto stróżuje duszy swej, będzie się trzymał z daleka od wejścia na taką drogę.
6. bg- rwd- Ćwicz młodego według potrzeby przyszłej drogi jego, a to dlatego, bo nawet - gdy się zestarzeje - nie zboczy z niej.
7. bb- Bogacz panuje nad ubogimi, bt2- a dłużnikiem wysługuje się wierzyciel.
8. nbg- Ten, kto sieje krzywdę – zbierze niedolę, a bicz jego zaciekłości zawiedzie go, i uderzy (w końcu) w niego samego, i doprowadzi go do ruiny.
9. bwp- Ten, kto patrzy łaskawym okiem na innych, będzie błogosławiony, nby-pl- rwd- a to dla tego, iż dzieli się z chleba swego z ubogim.
10. kjv- erv- Oddziel od towarzystwa swego prześmiewcę, a ustanie sprzeczka, ba, przerwiesz sprzeczkę i powstrzymasz upokarzanie.
11. bjw- Kto miłuje czystość serca jest miły PANU, kjv- i taki poprzez - wynikający z tego - wdzięk na ustach swoich, będzie miał za przyjaciela i (samego) Króla.
12. Oczy pochodzące od PANA zabezpieczały posiadane (podczas sprawy sądowej) wiadomości, a i ON (osobiście) może zadać kłam, słowom łamiącego prawo.
13. bg- rwd- Leniwiec, wykręcając się od pracy, gotowy jest (zmyślając) powiedzieć: Lew na dworze, pośród ulicy był bym uśmiercony.
14. bg- Usta nieznanych kobiet są jak dół głęboki; do kogo PAN poczuje odrazę, tego tam wtrąci (na zatratę, pod władzę kobiety: gardzącej ślubami przed ołtarzem, więc głupiej, więc nierozumnej, więc prochem marnym / rozwiązłej, więc obłudnej względem męża, więc zakłamanej, więc swawolnej, więc występnej, więc kłótliwej, więc gadatliwej...).
15. bg- Głupstwo przywiązane jest do serca dziecięcego, kjv- lecz rózga karności utrzyma je z dala od niego.
16. web- Ktokolwiek uciska biedotę, by zwiększyć swoje zyski, i ktokolwiek użycza bogatemu (daje na procent), odczeka się tylko niedostatków.
17. bg- rwd- Nakłoń uszy własne do słuchania słów mądrych, jak i serce swoje przyłóż do nau mojej,
18. bw- beb- bo jest to bowiem miłą rzeczą, jeśli je zachowasz w swym wnętrzu, i gdy je będziesz miał zawsze gotowe dla swoich warg.
19. br- Przeto żebyś i Ty mógł ufność w PANU pokładać, dzisiaj zacznę nauczać Ciebie dróg JEGO, właśnie chcę przekazać je teraz Tobie.
20. dra- Oto, napisałem Ci znamienne pouczenia o trzech drogach postępowania (prawość, rzetelność, sprawiedliwość), bbe- wraz z mądrymi sugestiami i wiedzą o nich,
21. bw- aby Cię nauczyć tego, co słuszne i prawdziwe, abyś mógł dać właściwą odpowiedź temu, kto Cię zapytuje.
22. beb- Tak, żebyś nie odbierał własności biedocie, bo i tak już biedni, i żebyś potrzebujących nie przygniatał (niemiłosiernie wielkimi) wyrokami przed sądem.
23. kjv- Albowiem PAN stanie się orędownikiem ich sprawy sądowej, i będzie niszczył (po trochę) duszę tego, który zaczął niszczyć tamtych.
24. bjw- Nie zawieraj przyjaźni z człowiekiem porywczym, ani też nie przystawaj z mężem gniewnym:
25. bw- abyś nie nabrał takiego obyczajów bt5- i nie zgotował pułapki na swoje życie.
26. bw- Nie bądź wśród tych, którzy dają porękę, bwj- jak i wśród takich, którzy siebie czynią odpowiedzialnymi za długi innych dając rękojmię,
27. bt- bo jeśli nie masz z czego zapłacić, po cóż łóżko mają zabierać spod Ciebie?
28. bt- Nie przesuwaj wcześniej ustalonej miedzy (kamieni odmierzających odległości), bwp- które wytyczyli jeszcze Twoi ojcowie.
29. Czy widziałeś kiedy męża, biegłego w swoim fachu? To wiedz, bw- że w końcu będzie taki w służbie u Króli, a nie będzie służył ludziom prostym.
XXIII
1. bjw- rwd- Gdy zasiądziesz z możnym, przy zastawionym stole, pilnie bacz na to, co położono przed Tobą: 2. kjv- i przyłóż sobie nóż do gardła, bwp- jeżeli jesteś z natury łapczywy, 3. bt- a także nie pożądaj jego przysmaków, asv- bo to (co widzisz przed sobą) są pokarmy podstępu (służące do wybadania Ciebie), 4. asv- i nie irytuj biesiadników zabieganiem o to, byś i Ty sam stał się bogatym, web- w swojej mądrości - zaniechaj, i wykaż się tym, że panujesz nad sobą. 5. Zwodnicze są bowiem bogactwa (należące do innej osoby), więc nie udawaj oczu swoich za nimi, i nie patrz na te, których mieć nie możesz: bo skrzydeł nagle dostają, i odlatują jak orzeł ku niebu. 6. bg- asv- rwd- Nie jedz chleba człowieka zazdrosnego, który patrzy na Ciebie kontem oka (nie ufa ci), jak i nie pożądaj specjałów jego. 7. beb- bt- Jest on bowiem, jak ktoś, kto wycenia ludzi w sercu swoim. Jedz i pij!, mówi do Ciebie, a w sercu nie jest Ci życzliwy. 8. Jedzenie, które zjadłeś będziesz chciał zwymiotować, boć straciłeś cześć, ponieważ daremnie używałeś swoich dziękczynnych słów. 9. bb- Nie mów nic kiedy słucha głupi, nbg-pl- rwd- albowiem taki żywi tylko pogardę do wszystkich słów o wszelakiej rozważności, o których chciałbyś traktować. 10. bt- web- Nie przesuwaj niegdyś wytyczonej miedzy, beb- web- i na pola tych, co nie mają ojca nie wchodź, nie naruszaj ich, 11. bo ich OBROŃCA jest przepotężny, bg- ON ci się podejmie sprawy ich przeciwko Tobie. 12. kjv- Przyłóż swoje serce do pouczeń, rwd- a uszy swoje skieruj ku słowom świadczącym o wiedzy. 13. ubg- Nie szczędź dziecku karcenia, bg- bo przecież jeśli go ubijesz rózgą, nie umrze, 14. bt- bo przecież, gdy Ty go rózgą uderzysz, ylt- to (nawet) jego duszę przed Szeolem wyratować tak możesz. 15. br- Synu mój, gdy Twoje serce jest mądre, raduje się wtedy i moje własne serce: 16. ubg- i moje nerki będą się weselić (nie będę ciężko wzdychał), gdy Twoje usta będą mówiły to, co jest prawe, 17. bg- asv- a także nie pozwól sercu swemu zazdrościć grzesznikom, beb- lecz zawżdy dochowuj jeno BOJAŻNI PAŃSKIEJ po wszystkie dni, 18. web- rwd- bo wtedy - bez wątpienia – istnieje przyszłość dla Ciebie, i nie zostaną ukrócone Twoje nadzieje. 19. br- Posłuchaj, mój synu, bądź rozsądny i skieruj swoje serce na właściwą drogę, 20. br- i nie zadawaj się z tymi, co kochają upijać się winem, ani z tymi, co przepadają za mięsem, 21. kjv- boć pijanica i żarłok zmierzają do niedostatków (zubożeją), a wywołana tym ospałość ubierze człowieka w łachmany. 22. br- Słuchaj zaś z uwagą Twego ojca, który Cię spłodził i nie przestawaj szanować matki, gdy będzie już stara. 23. bp- rwd- wb- Kupuj prawdę, ale sam już nią nie handluj; kupuj także ciągle pouczenia (nauki) dotyczące rozszerzania horyzontów dotyczących: mądrości, wiedzy i rozumienia: jak? 24. bg- Bardzo się raduje ojciec prawego, kjv- a kto spłodził mądrego, będzie miał radość z niego. 25. bb- Staraj się, aby się weselił ociec Twój i matka Twoja, a przede wszystkim aby się rozradowała rodzicielka Twoja. 26. bw- Synu mój, daj mi swoje serce, kjv- i niechaj Twoje oczy przestrzegają moich dróg! 27. br- Pamiętaj że kobieta rozpustna to dół głęboki, a niewierna żona drugiego to ciasna studnia. 28. nwt-pl- rwd- Doprawdy, takie czatują na podobieństwo łupieżcy; doprawdy, takie wśród ludzi pomnażają tylko mężczyzn postępujących zdradziecko. 29. kjv- bp- Komuż biada? Komuż boleść? Komuż kłótnie? Komuż narzekanie? Komuż rany bez powodu? Komuż zaczerwienione oczy? 30. kjv- Tym wszystkim, którzy przesiadują długo przy winie, i u tych, którzy wychodzą, by szukać mieszanego wina. 31. bt- Nie patrz na wino, jak się czerwieni, jak pięknie mieni się w kielichu, i nie zważaj na to, jak gładko płynie przez gardło, 32. bwp- bo w końcu kąsa jak żmija, i jad jak wąż zapuszcza. 33. wuj- asv- Oczy Twe będą patrzeć na cudze: br- rwd- a Twoje serce składać będzie mętne świadectwa, 34. bg- i będziesz jako ten, który pływa po szerokim morzu lub jako ten, który śpi na wierzchołku masztu. 35. bb- rwd- bw- Tedy także możesz rzec: Wdałem się w bójkę, a wcale nie bolało, tłukli mnie, a nic nie czułem, bb- a tak się (potem) ocuciwszy (niestety) rzec będziesz musiał: asv- jeszcze go znowu poszukam.
1. bw- Nie zazdrość złym ludziom, pau- jak również nie szukaj też ich towarzystwa, 2. bg- rwd- albowiem serca ich za cel starań mają przemoc, a wargi takich przemawiają, by poczynić zamysły kolejnej zbrodni. 3. bwp- Mądrością można dom zbudować, a rozwagą zapewnić mu trwałość, 4. bw- i dzięki zapobiegliwości napełniają się spichlerze wszelakim cennym i upragnionym mieniem. 5. Mądry człowiek to istna potęga, erudycja jego zwiększa tylko jego możliwości. 6. bbe- Dzięki mądremu kierownictwu zwycięża się bowiem na wojnach, gdyż w odpowiedniej liczbie mądrych doradców - których można się poradzić - znajduje się ocalenie. 7. bwp- Dla głupca zbyt wzniosła jest mądrość, on bowiem w bramie nie umie ust swoich otworzyć. 8. web- rwd- Tego, który ukartowuje jak by tu komuś wyrządzić zło, będą nazywać intrygantem. 9. bp- Zamysły głupich są by grzeszyć, rwd- a gdy taki również będzie szydził, tedy będzie budził odrazę u ludzi. 10. Jeśli będziesz słaby w dniu niedoli, to twoja siła - wyczerpując się - zawiedzie. 11. bg- beb- Bądź wybawicielem pojmanych na śmierć, a tym, którzy idą na stracenie, nie odmawiaj pomocy. 12. bg- beb- Jeśli zechcesz rzec: Zauważ, tośmy o tym nie wiedzieli; to, czy TEN, który waży serca, nie dosięgnie myśli o tym (nie zrozumie)? albo TEN, który jest właścicielem duszy Twojej, nie posiada wiedzy o niej (i czy nie pozna się w tym)? i czyż ON nie oddaje każdemu człowiekowi odpłaty według uczynków jego (brak działania to także czyn, czyn zaniedbania)? 13. kjv- Mój synu, jedź swój miód, ponieważ jest dobry, zajadaj się plastrem miodu, którego słodycz odczuwasz. 14. Podobnie też będzie (jak z plastrem miodu dla ciała) dla Twej duszy, gdy będziesz się dopytywał o nauki mądrości, rwd- którą gdy znajdziesz, to będziesz miał zapewnioną przyszłość, a Twoje nadzieje nie zostaną ukrócone. 15. kjv- Nie czyhaj, niegodziwcze, przed miejscem zamieszkania prawego, i nie planuj złupienia jego miejsca spoczynku. 16. bb- Bo chociaż sprawiedliwy siedemkroć upada, a wszakoż powstaje; beb- lecz jakiekolwiek kłopoty są zagładą dla - zło czyniącego - niegodziwca. 17. bg- Gdy upadnie nieprzyjaciel Twój, nie ciesz się, a gdy się potknie, niech się nie raduje serce Twoje, 18. bw- beb- co by PAN tego nie widział, i nie mógłby poczytać Ci jego cierpienia, za zło w swoim wejrzeniu, bo wtedy odwróciłby od niego swój gniew, i mógłby go skierował ku Tobie. 19. kjv- Nie frasuj się z powodu złoczyńców i nie bądź zawistny względem niegodziwców, 20. web- bo nie masz wynagrodzenia dla zło czyniących, przeto lampa niegodziwców zagaśnie. 21. Synu mój, obawiaj się PANA i Króla, i nic wspólnie nie porabiaj z tymi, którzy się wynoszą nad władzę, 22. bo katastrofa wynoszących się nadejdzie nagle, bo i kto przecie umie się ostać przed zagładą wymierzoną przez nich obydwu? 23. bt- bg- A jeszcze to pochodzi od mędrców: Niedobrze, gdy ktoś jest w sądzie stronniczy. 24. Ten (Król), który osądzając nikczemnika rzecze: ty jesteś prawy; tego ludzie wyklinać będą, a narody będą miały w pogardzie; 25. eib- zaś na tych, którzy jednak wyrokują właściwie, spływa błogosławieństwo obfitości. 26. bwp- esv- Pocałunek na ustach drugiego składa, kto odpowiedzi uczciwej udziela. 27. Wykonuj wszystko - na zewnątrz - jak trzeba, a następnie sprawuj (pilnie) rolę swoją, po czym zajmij się budowaniem domu własnego. 28. Nie bądź - bez powodu- świadkiem przeciwko Twemu bliźniemu, a na pewno nigdy nie zwódź go swoimi ustami. 29. bb- i nie zapowiadaj tego mianowicie: Jako on mnie uczynił, tak i ja uczynię jemu (gdyż odpłacam każdemu podług dzieła jego). 30. bwp- Przechodziłem razu pewnego koło pola próżniaka, i koło winnicy męża ogołoconego z rozumu, 31. bb- kjv- a oto wszędy one okryte zostały cierniami, a wierzch ich porosły pokrzywy, a i obalił się tamtejszy płot kamienny. 32. bwp- kjv- Gdy zwróciłem swoją uwagę na to, i zastanowiwszy się nad tym dobrze, i patrząc wciąż na rzecz całą, wysnułem wniosek: 33. bg- trochę się prześpisz, trochę podrzemiesz, trochę złożysz ręce, co byś miał odpocząć, 34. bg- a wtem ubóstwo Twoje przyjdzie jak (na podobieństwo) włóczęga, a Twój niedostatek odczujesz, jak nadejście męża zbrojnego (poborcy).
1. bb- Te też są przypowieści Salomonowe, które przepisali mężowie Ezechiasza, Króla judzkiego. 2. beb- Jest chwałą BOŻĄ trzymać rzecz w tajemnicy, ubg- rwd- zaś chwałą Królów jest dociekanie jej. 3. Tak, jak niebiosa z powodu wysokości, a ziemia z powodu swej głębokości, tak też serca Królów (z powodu ich majestatu, i braku strachu przed kimkolwiek) są niezbadane. 4. wuj- bjw- Odejmij żużel od srebra, a wyjdzie naczynie czyste, 5. wuj- tak też odseparuj bezbożnych od oblicza Królewskiego, a wtedy umocni się sprawiedliwością korona Jego. 6. beb- Nie zabiegaj o chwałę dla siebie przed Królem, bg- a na miejscu Wielmożnych nie stawiaj siebie jako równego. 7. bg- asv- Bo lepiej jest, gdy Ci rzeką: Podejdź bliżej (do tronu), niż by cię odsunąć miano na niższe stanowisko (i to w obecności Księcia, gdy jego oczy miały by to zobaczyć). 8. nwt-pl wuj- bt4- Z tym, co widziały oczy Twoje, nie idź pochopnie się prawować przed sąd, co by nie powstała kwestia, co zrobisz w końcu, gdy Twój bliźni Cię zawstydzi (gdy przegrasz, bo nie miałeś racji). 9. bw- rwd- Załatwiaj swoje spory z bliźnim (polubownie, tylko z nim samym; w cztery oczy), tak też cudzych tajemnic nie ujawniaj innym, 10. lub- rwd- co byś nie sprawił tego, że przylgnie do Ciebie zniesławienie, jak i by ten, kto słucha, nie zganił Cię. 11. rwd- Czym jabłko podane w złotej paterze na tacy ze srebra, tym jest słowo dorzeczne w czas właściwy wypowiedziane. 12. beb- Jak kolczyk złoty, jako ozdoba z najczystszego kruszcu, kjv- rwd- tym jest mądre pouczenie dla dającego posłuch ucha. 13. nbg-pl bg- bt- rwd- Czym śnieżny chłód w porze żniw: tym wierny posłaniec dla tego, który go posłał bwp- gdyż orzeźwia duszę swego pana. 14. bg- Człowiek, który się chlubi darem zmyślonym, jest jako wiatr i obłoki bez deszczu. 15. gwn- Przez cierpliwe namawiania można przełamać opór rządzącego, gdyż język (choć miękki) może przełamać i kość (jedna z technik manipulacyjnych, osoba namawiana często godzi się, gdyż nie jest znieść napięcia psychicznego, gdyż: Prz 17:22 (a także: Prz: 12:4, 14:30, 15:30, 16:24) oraz - czasem - tzw. kość niezgody, irytacja, dyskomfort, rozdrażnienie uszczupla treść tkanki kostnej). 16. bwp- Jeśli miód znajdziesz, zjedz, ile należy, byś zjadłszy - za dużo - nie musiał go zwymiotować. 17. bg- Powściągnij nogi swoje od częstego odwiedzania domu bliźniego swego, byś Ty nie stał się mu uciążliwy, i co byś nie miał być mu wstrętnym. 18. bg- Każdy, kto próbuje zadać cios fałszywym świadectwem w bliźniego swego, jest jako ten, który użył nań młota, miecza, lub strzały ostrej. 19. bw- Zaufać wiarołomnemu w dniu niedoli to tak, jak mieć zepsuty ząb lub chwiejącą się nogę. 20. bg- rwd- bb- Jako ten, który zdejmuje odzienie czasu zimy, albo leje ocet na ranę, takim jest i ten, który radosne śpiewa pieśni sercu strapionemu. 21. bg- Jeśli by (zwróci się do Ciebie wróg, który będzie potrzebował się zwrócić do Ciebie z prośbą, i gdy będzie używał wypowiadanych na głos kierowanych ku tobie, dobrych słów) łaknął ten, kto jest Ci wrogiem, nakarm go chlebem; a jeśli by pragnął, daj mu się napić wody (będzie grzało się czoło jak na winnym, np. kradzieży; na złodzieju czapka gore), 22. bg- bo wtedy węgle rozpalone zgromadzisz na głowie jego, a PAN Cię za to nagrodzi (poczucie winy i oczyszczenie ze zła). 23. web- Pochmurne niebo kierowane wiatrem z północy, skutkuje burzą, tak oszczerczy język skutkuje pochmurną twarzą i burzą w sercu. 24. bg- Lepiej mieszkać w jakimkolwiek kącie byle by pod dachem, niż z żoną swarliwą w domu przestronnym. 25. bg- rwd- Jako woda chłodna duszy spragnionej: tak wieść dobra z dalekiej krainy. 26. bg- Jako źródło wzburzone, albo zrujnowana studnia: bb- tak jest człowiek sprawiedliwy, a uginający czoła przed nikczemnikiem. 27. Jako jeść wiele dobrego miodu, wychodzi na złe: tak zabiegać zanadto samemu o swoją własną cześć, skutkuje niesławą. 28. bg- dra- rwd- Mąż, który nie ma mocy na to, by móc pohamować ducha swego, jest jak miasto odkryte, które nie jest osłonięte murem.
1. bw- Jak śnieg w lecie i jak deszcz we żniwa, tak nie na miejscu jest cześć dla głupca. 2. bg- Jako się ptak tam i siam tuła, i jako jaskółka lata: kjv- tak nieuzasadnione przekleństwo nie przybliży się. 3. br- rwd- Konia poskramia się batem, a do kierowania osłem stosuje się wędzidło, zaś - ku przestrodze - na plecy głupiego używa się rózgi. 4. Nie udzielaj głupiemu żadnej, rozwijającej temat (zbądź go milczeniem), odpowiedzi na jego głupią zaczepkę, bb- obyś nie był przyrównany do niego. 5. (A gdy potem cię znieważy) Odpowiedz głupiemu, karcąc go, za jego głupią zaczepkę, bo skłonny - w zarozumiałości swojej - pomyśleć, że jest mądry. 6. ubg- Kto powierza głupiemu posłannictwo, br- jest jak ten, który sam sobie nogi ucina i szkodę wyrządza. 7. bg- rwd- Jak nieskładne i chwiejne są nogi kulawego: tak nieskładne i chwiejne są usta głupiego podczas wypowiada porzekadła. 8. bt- Jak kamień przywiązać do procy, tak cześć oddawać niemądremu. 9. erv- rwd- Czym cierń, który utkwił w ręku pijaka (gdy się przewracał), tym samym czas i miejsce wybrane na wypowiedzenie porzekadła przez usta głupiego. 10. bg- rwd- Wielki BÓG uformował wszystkie zależności, i tak daje SWOJĄ odpłatę głupiemu, jak i UCZYNIŁ sposób odpłaty przestępcom. 10. rwd- Przez łucznika - który godzi do ludzi - którzy go mijają, być zranionym, tak wynająć do pracy głupca, który - w dodatku - lubi wypić. 11. bwp- Jak pies powróci do swoich wymiotów, eib- tak głupi powtórzy swoje niedorzeczności. 12. bjw- kjv- Widziałeś człowieka, który się sobie samemu zda być (we własnych oczach) mądrym, to wiedz iż większa nadeń nadzieja w głupim (który wie, że jest głupi i że wiele jeszcze nie wie, nie rozumie) niż w takim. 13. bwp- Próżniak wymawia się, że lew jest na drodze i po ulicach on grasuje. 14. bg- Jako się drzwi obracają na zawiasach swoich, tak leniwiec na łóżku swoim (przed zaśnięciem). 15. bwp- Leniwy wyciągnie rękę do misy, ale nie chce mu się już ręki do ust zbliżyć. 16. bb- rwd- Mądrzejszym (zda się sobie) leniwiec we własnych oczach, niźli siedmiu mądrych (razem wziętych) mężów, którzy doradzają by wziął się do rzeczy. 17. bwp- Przechodzień, który widząc cudzą zwadę, która go nie dotyczy, a mieszający się do niej, jest podobny do tego, który chwyta za uszy psa, który go właśnie mija. 18. bw- beb- Jak ktoś szalony, kto ciska płonące głownie i śmiercionośne strzały, 19. bg- tak każdy ten, kto zwiódł bliźniego swego, a potem mówi: Wszak nie znasz się na żartach? 20. bg- rwd- Gdy nie staje drew, gaśnie ogień, tak też, gdy nie będzie donosiciela, ucichnie zwada. 21. bw- Czym węgiel dla żaru i drzewo dla ognia, tym człowiek kłótliwy dla wzniecenia sporu. 22. nwt-pl Raniące słowa plotkarza są dla słuchającego, jak łapczywie połykane kąski przysmaków, które wpadają do najskrytszych części brzucha. 23. bwp- rwd- Jak srebrzysta polewa na glinianym garnku, tym samym wargi, które są na wszystko życzliwe, przy - towarzyszącej temu - ukrytej (pod pozorami) nędzności serca. 24. bg- Ten, kto kogoś nienawidzi, za innego się podaje wargami swoimi, ale w sercu swoim myśli o zdradzie, 25. eib- i chociaż głosem okazuje przychylność, nie wierz mu, bg- bo siedmioraka obrzydliwość jest w sercu jego, 26. a swoją nienawiść pokrywa złudnymi pozorami, bg- lecz odkryta zostanie nikczemność jego na zgromadzeniu, 27. bwp- bo kto pod kim dołki kopie, sam w nie wpada, bb- a ten, który na drugiego kamień toczył, spotka się z tym, że ów obróci się i na niego, 28. bt- i zali kłamliwy język nie znosi skrzywdzonych przez siebie, rwd- a słuchanie ust, które nęcą ciągłymi pochlebstwami jest przywodzeniem siebie do ruiny.
1. bw- rwd- Nie chwal się dniem jutrzejszym, bo przecież nie wiesz, co dzień dzisiejszy może Ci przynieść. 2. bg- Niechaj Cię kto inny chwali, a nie usta Twoje: obcy, a nie wargi Twoje. 3. bjw- rwd- Ciężki jest kamień i waży piasek, ale udręczenie spowodowane zaczepkami głupiego nad te obie cięższe (ręce opadają). 4. kjv- rwd- Okrucieństwo jest u pozbawionych uczuć, a zapalczywość jest u niepohamowanych, ale abstrahując od obydwu, kto z nas jest zdolny ostać się przed zazdrością? 5. bg- rwd- Lepsze jest jawne upominanie, niżeli miłość tajona. 6. asv- rwd- Zadawanie korygujących razów i wytykanie błędów (które można naprawić), razem z radą, jek tego dokonać, jest dowodem przyjaźni, ale pozbawione tego pochlebstwa i pocałunki, są zdradliwe i świadczą tylko o nienawiści. 7. bg- rwd- Duch nasycona, i plaster miodu podepcze, lecz głodnemu i gorzkość wszelaka równa słodkości. 8. nbg-pl- Jak ptak, który odleciał od swojego gniazda, tak człowiek, który musiał odejść ze swego miejsca zamieszkania. 9. kjv- Olejek pachnący osładza przeżycia serca, lecz w rzeczy samej większą słodycz odczuwa się, gdy któryś z przyjaciół udziela należytej rady. 10. Nie wyrzekaj się swojego przyjaciela, jak i przyjaciół ojca, a gdy będziesz miał kłopoty lepiej zrobisz, gdy nie udasz się z nimi do Twojego brata, gdy jest daleki w zrozumieniu dla Twoich potrzeb, lecz gdy udasz się do sąsiada, którego wola jest z Tobą blisko. 11. bb- beb- Bądź mądrym, Synu mój, a rozweselisz serce mi, gdyż będę mógł udzielać odpowiedzi obronnej, temu który mi wyrzuca (przed oczy) wstyd mojej rodziny. 12. Pamiętaj, że przezorny, przewidziawszy złe, chowa się, zaś prostaczek zabrnie w nie, i ucierpi z tego powodu. 13. bg- Weź szatę od tego, który poręczył za obcego; kjv- i bierz zastaw od tego, który świadczył za obcą kobietę. 14. bg- kjv- Temu, który przyjacielowi swemu donośnym głosem, już od wschodzącego ranka błogosławi, poczytane to będzie za przekleństwo. 15. Nie kończąca się ulewa w dzień gwałtownej burzy i kłótliwa kobieta są jednakie, 16. a kto chciałby ją hamować - to jakby chciał wiatr hamować, albo zmagał się z zatrzymaniem oliwy w prawicy. 17. rwd- Ostrze żelazne kształtuje się żelazem tak to, jaką będzie przyjmował twarz (przyjmować twarz - jakie będzie miał usposobienie, tj. jaką będzie osobą, tj. jak będzie postępował) człowiek, urabia kompan jego. 18. bwp- Kto pielęgnuje figowe drzewo, będzie spożywał owoc jego, kjv- a ten, kto zatroszczył się o Pana swojego, będzie szanowany. 19. Jak w wodzie twarz patrzy na odbity wzór twarzy, tak człowiek - sercem swym - zwraca uwagę na innego człowieka. 20. bg- Piekło i zatracenie nie mogą być nasycone, kjv- ani oczy ludzkie nie są zaspokojone. 21. bw- Czym dla srebra tygiel, a dla złota piec, tym - odzwierciedleniem dla wartości człowieka - jest wystawianie na próbę jego reputacji. 22. bw- rwd- Choćbyś głupca starł całkowicie w moździerzu tłuczkiem lub na podobieństwo tego, jak ziarna pszenicy się młóci (by oddzielić plewy) - to nawet wtedy jego głupoty nie da się oddzielić od niego. 23. bg- Doglądaj pilnie dobytku Twego, a miej pieczę nad trzodami Twoimi, 24. kjv- bo bogactwa nie są na zawsze, ani Korona nie jest donoszona do każdego pokolenia. 25. eib- Gdy sprzątnięte jest siano, zaczyna odrastać trawa, zebrane są też zioła z gór, 26. bwp- a owce rosną po to, żebyś miał ubranie, a kozły, byś miał czym zapłacić za pole. 27. web- Wtedy to będzie mnóstwo koziego mleka na Twoje potrzeby i na potrzeby żywieniowe Twojej rodziny, i na utrzymanie służebnych panien.
1. Wycofują się (w czynach swej winy) niegodziwi, choć na nich nikt nie nastaje, ale sprawiedliwi są śmiali jako lwię młode. 2. W kraju, gdzie łamie się prawo, powstaje rebelia, i mnożą się ci (książęta), którzy chcą przejąć władzę; ale przez jednego człowieka roztropnego i umiejętnego, który stoi na czele, siła państwowości zostaje przedłużona. 3. Władca (poborca), który ciemięży bezbronnych by mieć, jest podobny dżdżowi gwałtownemu, który głód przynosi. 4. Ci, którzy gardzą prawem, ujmują się za występnym, zaś ci, którzy przestrzegają się prawa, zwalczają go. 5. bb- esv- Ludzie źli nie rozumieją sprawiedliwości, zaś ci, którzy szukają PANA, zrozumieją z niej kompletnie wszystko. 6. bg- Lepszy jest ubogi, który chodzi po świecie z uczciwością swoją, bb- niźli przewrotny na drogach swych, chociaż bogaty. 7. beb- Ten, który trzyma się prawa (obyczajowego) jest mądrym synem, zaś ten, który dotrzymuje towarzystwa żarłokom, jest synem głupim, który tylko przydaje wstydu swojemu ojcu. 8. kjv- Ten, który lichwiarskimi procentami i krzywdą, stara się powiększyć swoje dobra materialne, bwp- zbiera dla tego, kto się nad biednym lituje. 9. bjw- Kto odwracał uszy swe, aby nie słuchać o przepisach prawa, dla tego - nawet błagalna modlitwa - jest ohydną. 10. bwp- rwd- Kto prawego na złą drogę sprowadza, asv- ten osobiście wpadnie do przygotowanego - przez siebie - dla tamtego dołu (pułapki), zaś nienaganni odziedziczą rzeczy dobre. 11. asv- Ten, kto się wzbogacił, ma się za mądrego w swoim własnym mniemaniu (i jest nadymany), ale biedny, który posiadł znajomość rzeczy, jest w stanie przejrzeć jego zamiary. 12. asv- Gdy prawi triumfują, wtedy władca ma powód do wielkiej chluby, zaś gdy występni zyskują na sile, wtedy ludzie (w mieście) ukrywają się po domach. 13. kjv- Ten, który ukrywa swoje grzechy, temu się nie powiedzie (w życiu), lecz ten, który wyznał je i odżegnał się od nich, ten dostąpi - z czasem - przebaczenia. 14. bb- Szczęśliwy jest to człowiek, który się zawczasu lęka PANA, a ten, który ma wyniosłe serce, popadnie w nieszczęście. 15. bwp- Do lwa ryczącego i atakującego niedźwiedzia, podobny jest władca nikczemny, panujący nad biednym ludem. 16. bg- Im mniej rozumu ma książę, tym bardziej dopuszcza się ciemiężenia ludu, rwd- asv- lecz ten, który nie patrzy z pożądaniem na zysk płynący ze zwiększenia podatków, dni swoje na tronie przedłuża. 17. nwt-pl rwd- Człowiek obciążony winą przelania czyjejś krwi, rwd- będzie uciekał nawet do dołu (pułapki), by nikt go nie złapał, i niech nikt nie odwodzi go od tego. 18. bwp- Kto kroczy drogą niewinności, będzie ocalony, kjv- a ten, który jest przewrotny na drogach swoich, rychło upadnie. 19. bg- Kto sprawuje ziemię swoją, chlebem nasycony bywa, zaś ten, kto naśladuje próżnujących, ubóstwem nasycony będzie. 20. kjv- Mąż godny zaufania w interesach, będzie obfitował w błogosławieństwo ludzkie, lecz kto się prędko chce wzbogacić, nie będzie bez winy (względem bliźnich). 21. Zakładać w życiu stronniczość względem ludzi, rzecz nie dobra, bo człek z powodu skromnej kromki chleba (minimalnie większej korzyści) skłonny popełnić względem Ciebie grzech. 22. beb- rwd- Człowiek zazdrosny, który szybko chce dojść do bogactwa, i ten, który tylko pożąda bogactw, a jest (jednocześnie) skąpego oka, nie jest wstanie zauważyć tego, że doprowadzi siebie do ruiny. 23. kjv- Ten, kto przestrzegł kogoś, zyskuje potem większą przychylność niż ten, który pochwalił swoim językiem. 24. bg- rwd- Kto ograbia ojca swego, albo matkę swoją, a mówi, iż to nie grzech: ten zalicza się do wspólników mężobójcy. 25. Ten, kto jest wyniosłego serca wszczyna konflikty (i nic z tego nie ma), zaś ten, kto złożył swoją ufność w IMIENIU (postępuje zgodne z prawem PANA) PANA, dostatek mieć będzie taki, że aż utyje. 26. Ten, kto kieruje się w życiu, tylko wejrzeniami pochodzącymi ze swojego własnego serca, jest głupi, rwd- zaś ten, kto łączy jego porywy także z mądrością, wybawiony będzie od przykrych sytuacji życiowych. 27. bg- Kto daje ubogiemu, nie będzie szukał w potrzebie, a ten, który od niego odwraca oczy swe, będzie obfitował w liczne przekleństwa. 28. kjv- Gdy zło czyniący wzrastają w siłę, ludzie kryją się po swoich domach, lecz gdy się ich wytraci, (naśladowców) prawych przybędzie.
1. Człowieka, który na częste przygany, wciąż jest twardego karku (nie pochyla głowy tzn. nie przyjmuje ostrzeżeń, nie pokornieje), spotka nagle nieszczęście, i to bez remedium na zaistniałą sytuację. 2. bwp- Cieszy się lud cały, gdy sprawiedliwi górują, a gdy zaczynają rządzić występni, wzdycha ciężko cały naród. 3. bw- Kto kocha mądrość, sprawia radość ojcu, lecz ten, kto obcuje z nierządnicami, marnuje majątek. 4. br- Król prawa strzegący umacnia swoje państwo, lecz niszczy je, gdy zacznie podatki ponad miarę podnosić. 5. wuj- Człowiek, który zwraca się tylko łagodnymi (acz obłudnymi pochlebstwami) słowami do bliźniego swego, chce tylko sieć zastawić na nogi jego. 6. br- Zły sam się wikła w swoich występkach (jakby miał sieć pod nogami), a sprawiedliwy cieszy się swym szczęściem. 7. net- niv- Sprawiedliwy ma zrozumienie dla spraw przysługujących ubogim, bwp- zaś nikczemny niczego nie chce zrozumieć z ich trosk. 8. beb- Zuchwali mężowie przyczyną wzmagania się oburzenia w mieście, lecz za sprawą mądrych oburzenie zostanie zażegnane. 9. Jeśli mądry człowiek zaczął się sądzić z głupim, to czy głupi będzie złościł się z powodu argumentów mądrego lub czy będą zadowolony, to i tak pojednania z głupim nie obaczysz. 10. bw- Krwiożercy nienawidzą wzorowych obywateli, lecz co się tyczy zacnych, to ci starają się pozyskać przychylność dusz takich. 11. br- Głupiec folguje wszystkim swoim chuciom i ujawnia niesłuszny gniew, a mądry nad sobą panuje. 12. bwp- Gdyby panujący wierzyli by kłamstwom, kjv- byłaby uznana za niegodziwą cała świta. 13. Biedny napotyka czasem oszusta, bg- a wszakże obydwóch oczy PAN oświecał. 14. bg- rwd- Król, który sądzi ubogich według faktycznego stanu rzeczy, i co do możliwości biedoty, ten stolicę swoją czyni na wieki umocnioną. 15. kjv- Rózgą i karnością wpaja się dziecku mądre postępowanie, lecz dziecko pozostawione samemu sobie, przysporzy swojej matce wstydu. 16. bg- kjv- Gdy się mnożą występni, mnożą się i pogwałcenia prawa, lecz jeśli chodzi o prawych, to ci będą mogli obejrzeć tychże ich upadek. 17. bt- Koryguj zachowanie syna, a zapewni Ci odpoczynek, zaprawdę, kjv- sprowadzi radość dla Twej duszy. 18. rwd- Gdzie nie ma wyobrażenia, co do rządzenia i sposobu respektowania prawa podanego przez Proroków (również DEKALOGU), tam naród zaczyna się rozprzęgać, lecz tam, gdzie się od ludzi wymaga zachowania prawa, tam błogosławiony jest naród i ma zapewnioną pomyślność. 19. beb- Sługi nie da się wyćwiczyć używając tylko słów, bo chociaż sens słów jest jasny dla niego, to jednak nie daje im posłuchu. 20. kjv- Widzisz człowieka szybkiego do wypowiadania słów - bez namysłu - o sprawach swoich, to wiedz, że większa jest nadzieja dla głupiego (który kryje siebie za murem milczenia nawet wówczas, gdy trzeba przemówić), niż takowy może się spodziewać. 21. bg- Kto lekko już od dzieciństwa sługę swego chowa, ten na ostatek będzie się mu buntował, bo chciał być za syna. 22. nwt-pl- Mąż skory do gniewu wszczyna zwadę, a skłonny do złości popełnia niejeden występek. 23. kjv- rwd- Pycha w sercu sprawi, że człowiek doczeka się upokorzenia, zaś czci dostąpią ci, którzy są pokornego ducha. 24. bg- Kto jest wspólnikiem złodzieja, ma w nienawiści duszę swoją, bwp- bo taki, choć w prawdzie słyszy wypominania, lecz reaguje na zarzuty milczeniem. 25. pau- Lęk przed ludźmi jest jak zastawione sidło, ale kto ufa PANU, wybawiony będzie. 26. nbg-pl- Wielu szuka oblicza władcy, ale osąd Króla każdego (z nich) przychodzi od WIEKUISTEGO. 27. Niesprawiedliwi ludzie są wstrętni sprawiedliwym, a ten, który jest prawy na drogach swoich, jest wstrętny grzesznemu.
1. kjv- Słowa Agura, syna Jake, wypowiedziane proroctwo, wyrocznia tego męża dla Itiela, dokładnie dla Itiela i Ukela. 2. web- Zaiste, jestem człowiekiem bez wykształcenia (bardziej podobny zwierzęciu w porównaniu do innych ludzi), i nie posiadam ludzkiej inteligencji, 3. bwp- nie mogłem nabyć żadnej mądrości, ani nie posiadam wiedzy o WIELKOŚCI BOGA. 4. bg- pau- Lecz tu zapytuję:Któż wstąpił do nieba i stamtąd powrócił? Kto schwytał wiatr w swe dłonie? Kto zgarnął wodę w swój płaszcz? Kto umocnił wszystkie krańce ziemi? Jakie jest jego imię? i Jakie jest imię jego syna? Czy znasz je? Jeśli możesz - powiedz... 5. bg- Wiem za to, że wszelka mowa BOŻA jest wypróbowaną prawdą, całkowicie czystą i bez skazy; ONA jest tarczą tym, którzy pokładają ufność w NIEJ, 6. bg- rwd- jak i nie należy przydawać niczego do słów JEGO, aby cię nie karał, co byś nie został uznany za tego, który posłużył się kłamstwem. 7. bg- kjv- Przeto dwóch rzeczy wymagam od ciebie, beb- nie wstrzymuj się z nimi od mnie nim umrę. 8. web- Oddal daleko od mnie fałsz ludzki (i ich kłamstwa), nie czyń mnie także ni ubogim, ni bogatym, przeto karm mnie tylko pokarmem niezbędnym dla mnie, 9. kjv- żebym nie zaprzeczył twojej wierze, będąc obżartym, mówiąc: Kim jest PAN?; lub żebym, będąc słaby z głodu nie dopuścił się kradzieży - tym samym - nie uczynił IMIENIA BOGA czczym. 10. bw- Nie oczerniaj sługi przed jego Panem, aby Ci nie złorzeczył, tak byś i Ty nie poniósł kary! 11. bwp- kjv- Jest pokolenie, które ojca przeklina, ani nie błogosławi matce (bezwstydne, rozwiązłe, poczyna sobie tak z każdym). 12. kjv- Jest pokolenie, które ma się za czyste w swoich własnych oczach, ale jeszcze nie obmyło się ze swojej plugawości (szybko mruga na wszystko). 13. kjv- Jest pokolenie, o jak wynoszące się w swoich oczach!; a ich powieki są zawsze uniesione (nie mrugają). 14. bwp- Jest pokolenie, co ma zęby ukazane niczym miecze (radując się ze złego, ukazują zęby), a szczęka z zębami wystaje jak noże; zżerają nimi z ziemi biednych, i wszystkich w potrzebie pośród ludzi. 15. kjv- Pijawkom rodzą się dwie córki, które wołają: daj, daj. Są trzy rzeczy, które nie są nigdy usatysfakcjonowane, zaprawdę, cztery, które mówią wciąż: Nie, to jest za mało: 16. kjv- grób; i niepłodne łono; ziemia, która nie jest napełniona wodą; i ogień, który mówi wciąż: nie, to jest za mało. 17. Oko, które kpi ze swojego ojca, jak i wzgardzi podporządkowaniem się swojej matce, powinno zostać wydziobane przez kruki z doliny, i niech zostanie zjedzone przez młode orlęta. 18. kjv- Są trzy rzeczy, które są zbyt fenomenalne dla mnie, zaprawdę, cztery, których nie rozeznam: 19. drogi orła lecącego po niebie; ścieżek węża pełzającego po skale; szlaków okrętu na rozległych morzach oraz drogi mężczyzny do kobiety, gdy jest młody. 20. beb- A takie jest postępowanie zdradzającej żony, podczas jedzenia, przeczyści sobie usta, po czym zrazu (zapytana) rzeknie: Wszystkie rzeczy w moim życiu są dobre (smaczne tj. cudzy pokarm/cudzy mąż/inny mężczyzna ma przecież nie smakować, choćby dla tego, że obcy/nie dobry, bo nie własny, bo nie spróbowany). 21. kjv- Z powodu trzech rzeczy ziemia jest drżąca, a jest i czwarta, której ona nie potrafi unieść: 22. bwp- niewolnika, który stał się Królem; głupca, który posiada chleba powszedniego w nadmiarze; 23. bw- wzgardzonej kobiety, gdy zostaje żoną; służącej, gdy dziedziczy po swojej pani. 24. bt- Są cztery istoty małe na ziemi, lecz nadzwyczaj mądre: 25. bt- mrówki, huf słaby, które sobie jednak w lecie gotują pokarm swój; 26. bw- borsuki, ludek bez siły, a jednak w skale buduje swoje mieszkania; 27. bg- szarańcza, która Króla nie ma, a wszakże cała w szyku staje; 28. bg- i pająk co wszakże rękoma robi, a jednak gości w pałacach królewskich. 29. kjv- Są trzy istoty, które poruszają się wzniośle, tak, cztery są dostojne w poruszaniu się: 30. web- lew, który jest bardzo mocarny pośród zwierząt, i nie cofa się przed nikim; 31. kjv- pies myśliwski, kozioł i Król przeciw któremu nikt się nie przeciwstawi. 32. bg- bt- rwd- Jeśliś głupio uczynił, bo bezmyślnie się uniosłeś dumą, (przypis tłumacza: albo jeśli źle żeś pomyślał), boś się rozgniewał, to po namyśle połóż, że rękę na usta, 33. bt- bo ucisk mleka daje masło, uciskanie nosa wywoła krwotok, a uciskanie gniewu wzbudzi konflikt.
1. nwt-pl Słowa Króla Lemuela, ważkie orędzie, które ku skorygowaniu przekazała mu matka: 2. bg- Cóż rzeknę, synu mój? Cóż rzeknę, synu żywota mego? Cóż rzeknę, synu ślubów moich? 3. bg- Nie poświęcaj swojego czasu i energii na kobiety, ubg- rwd- ani twoich zabiegów na to, co prowadzi do zguby Królów, to jest: 4. bg- nie Królom, o Lemuelu! nie Królom należy pić wino, ani dla Księcia mocny trunek; 5. bb- rwd- byś snadź opiwszy się, nie zapomniał o właściwym przepisie prawa, co byś miał przeinaczyć sprawiedliwość względem któregokolwiek z uciskanych, 6. kjv- zaś podaj mocny trunek tym, co gotują się na śmierć, a wino tym, co są serca zgorzkniałego. 7. bg- Niech się taki napije, a zapomni o biedzie swojej, a na niedolę swoje niech więcej nie wspomni. 8. kjv- Tak też otwórz swoje usta dla sprawy wszystkich milczących, i dla tych wszystkich, którzy są wyznaczeni do zagłady. 9. bg- Otwórz usta swe, sądź sprawiedliwie, a podejmij się sprawy ubogiego i będących w potrzebie. 10. Któż znajdzie niewiastę z cnotą dzielności, bo daleko nad kobietę piękną jak klejnot cenną jest. 11. beb- Serce jej męża złożyło swoje ufanie w niej, bo on będzie miał z jej działań intratę w pełnej mierze. 12. bg- Będzie dobrze mu czynić, a nie źle, po wszystkie dni żywota swego. 13. bg- Szuka wełny i lnu, także pracuje skwapliwie rękami swymi. 14. bg- Stała się na podobieństwo okrętom kupieckim, gdyż z oddali przynosi żywność swoją. 15. kjv- Podnosi się także, gdy jeszcze trwa noc, by przygotować żywność dla swego męża, i porcję dla swoich służebnych panien. 16. bb- Dogląda roli, i kupuje ją, bjw- z pożytku rąk swoich ma zamiar zasadzić winnicę. 17. bjw- Przepasała siłą biodra swoje i wzmocniła ramiona swoje. 18. kjv- Dopatrzyła się intraty w handlu swoim, więc jej lampa nie gaśnie nocą. 19. bb- Bierze w dłonie swoje kądziel, a dłonią swoją obraca wrzeciono. 20. kjv- Wyciąga swoją rękę do biednego, zaprawdę, ona dotyka swoją ręką będących w potrzebie. 21. kjv-Nie kłopocze się tym, że nadchodzi zima, bo zaczął śnieg padać na jej domostwo, ponieważ wszyscy jej domownicy są ubrani w podwójnie podszytą odzież. 22. web- Ona sporządziła dla siebie kobierce, a ubrania, które wyrabia są z czystego bisioru, koloru purpurowego. 23. bwp- kjv- rwd- W bramach miasta znana jest rada jej mąż, dlatego w radzie zasiada wraz ze starszyzną swojej krainy. 24. bb- Płótna tka i sprzedaje, i pasy oddaje kupcowi. 25. bw- Dziarskość i dostojność jest jej strojem, z uśmiechem na twarzy patrzy w przyszłość. 26. kjv- Otwiera swoje usta z mądrością, na jej języku jest prawo przysługi. 27. kjv- rwd- Dogląda chętnie biegu spraw gospodarstwa domowego, tak też nie chce jeść chleba próżnowania. 28. kjv- Jej dzieci dorastają, i zwą ją błogosławioną, i jej mąż także przytakuje, i nie może się jej nachwalić, 29. bwp- kjv- mówiąc: wiele widziałem cór ludzi, które poczynały sobie dzielnie, lecz ty przewyższyłaś je wszystkie. 30. bg- rwd- Podkreślając: wdzięczenie się kobiety jest oszukańcze, zaś ich urodziwość sprzyja (nabywaniu, kształtowaniu się) próżności, lecz tylko ta niewiasta, która się PANA boi, ta zasługuje na względy. 31. kjv- Oddajcie takiej z owocu jej rąk, i niech jej działania rozsławią ją w bramie.
Zagadnienia poruszane na stronie oscylują wokół tych poniższych, sześciu działów.